Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 września 2016 r.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu VIII Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Anna Przytulska-Sikoń

Protokolant:Natalia Pietrzak

po rozpoznaniu w dniu 9 września 2016 r. we Wrocławiu na rozprawie sprawy

z powództwa Agencji (...) w W.

przeciwko D. P.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od strony powodowej Agencji (...) w W. na rzecz pozwanego D. P. kwotę 2417,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 17 sierpnia 2015 r. strona powodowa Agencja (...) z siedzibą w W. wniosła o zasądzenie od pozwanego D. P. kwoty 46.944,96 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Ponadto strona powodowa wniosła o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu strona powodowa wskazała, że pozwany D. P. korzystał bezumownie z nieruchomości gruntowych, wchodzących w skład (...) Skarbu Państwa, położonych w granicach działki nr (...), obręb D., gmina D. oraz z nieruchomości w granicach działki nr (...), obręb P. P., gmina P. w okresach od 1 stycznia 2010 r. do 31 grudnia 2012 r., o czym strona powodowa dowiedziała się z informacji przekazanych jej przez Agencję (...). Podała, że pozwany w okresie 2010-2012 r. deklarował we wnioskach o płatności przedmiotowe działki i płatności te otrzymywał. W ocenie strony powodowej, taki stan faktyczny dowodzi, że pozwany we wskazanych okresach korzystał bezumownie z przedmiotowych nieruchomości. Wskazała, że w oparciu o dokonane wyliczenia należności wystawiła pozwanemu faktury VAT z tytułu bezumownego użytkowania nieruchomości położonych w granicach działki nr (...), obręb D., gmina D. w okresie od 1 stycznia 2010 r. do 31 grudnia 2012 r. (f-ra VAT (...)) oraz w granicach działki nr (...), obręb P. P., gmina P. w okresie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r. (f-ra VAT (...)), a także notę księgową z tytułu bezumownego użytkowania nieruchomości oznaczonej w ewidencji nr (...), obręb P. P., gmina P. w latach 2010-2012 (nota księgowa z dnia 3.08.2012 r.). Wyjaśniła, że wysokość wynagrodzenia za okres bezumownego użytkowania z nieruchomości w granicach działki nr (...), obręb D., gmina D. oraz nieruchomości w granicach działki nr (...), obręb P. P., gmina P. za okres od 1 stycznia 2010 r. do 2 grudnia 2011 r. zgodnie z k.c. odpowiadał wysokości średniego czynszu dzierżawnego dla nieruchomości. Strona powodowa uznała tym samym wskazane kwoty za stawki rynkowe. Natomiast w okresie od 3 grudnia 2011 r. do 31 grudnia 2012 r. bezumownego korzystania z nieruchomości strona powodowa była upoważniona do naliczania wynagrodzenia w wysokości określonej na podstawie przepisu 39b ustawy z dnia 19.10.1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa tj. w wysokości 5-krotności wywoławczej wysokości czynszu, który byłby należny od tej nieruchomości, gdyby była ona przedmiotem umowy dzierżawy po przeprowadzeniu przez stronę powodowa przetargu. Podała, że w związku z powyższym w dniu 12 lutego 2015 r. wystosowała do pozwanego wezwanie do zapłaty, co jednak nie nastąpiło. Ponadto strona powodowa wskazała, że w okresie bezumownego użytkowania, przez pozwanego z przedmiotowych nieruchomości, uiszczała podatek rolny od tych nieruchomości. W ocenie strony powodowej, pozwany był również zobowiązany do zwrotu podatku rolnego, należnego dla nieruchomości, a który był uiszczany przez stronę powodową w okresie od 1 stycznia 2010 r. do 31 grudnia 2012 r. Na dochodzoną pozwem kwotę, składały się należności w wysokości:

1.  23.884,97 zł tytułem wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości oznaczonej w ewidencji jako działka nr (...), obręb P. P., gmina P. w okresie od dnia 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r., z czego kwota 22.157,87 zł to należność główna, natomiast kwota 1.727,10 zł stanowi odsetki ustawowe wyliczone na dzień 16.08.2015 r.,

2.  10.014,70 zł tytułem wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości oznaczonej w ewidencji jako działka nr (...), obręb D., gmina D. w okresie od dnia 1 stycznia 2010 r. do 31 grudnia 2012 r., z czego kwota 9.557,92 zł to należność główna, natomiast kwota 744,99 zł stanowi odsetki ustawowe wyliczone na dzień 16.08.2015 r.,

3.  10.302,91 zł tytułem wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości oznaczonej w ewidencji jako działka nr (...), obręb P. P., gmina P. w okresie od dnia 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r., z czego kwota 22.157,87 zł to należność główna, natomiast kwota 1.727,10 zł stanowi odsetki ustawowe wyliczone na dzień 16.08.2015 r.,

4.  1.039,67 zł tytułem zwrotu podatku rolnego uiszczonego przez stronę powodową, gdy użytkownikiem nieruchomości w granicach działki nr (...), obręb P. P., gmina P. w okresie od 1 stycznia 2010 do 31 grudnia 2011 r. był pozwany, z czego kwota 775,00 zł to należność główna, natomiast kwota 264,67 zł stanowi odsetki ustawowe wyliczone na dzień 16.08.2015 r. oraz

5.  1.702,71 zł tytułem zwrotu podatku rolnego uiszczonego przez stronę powodową, gdy użytkownikiem nieruchomości w granicach działki nr (...), obręb D., gmina D. w okresie od 1 stycznia 2010 do 31 grudnia 2012 r. oraz działki nr (...), obręb P. P., gmina P. w okresie od 1 stycznia 2012 do 31 grudnia 2012 r. był pozwany, z czego kwota 1.597,00 zł to należność główna, natomiast kwota 105,71 zł stanowi odsetki ustawowe wyliczone na dzień 16.08.2015 r.

W dniu 26 sierpnia 2015 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, w którym nakazał pozwanemu zapłatę zgodnie z żądaniem pozwu.

Pozwany wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, w którym domagał się oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia od strony powodowej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu sprzeciwu pozwany zakwestionował żądanie pozwu, co do zasady, jak i co do wysokości. Pozwany wskazał, że od 2006 r. sprawował nadzór nad należącymi do strony powodowej urządzeniami. Podał, że za zgodą osoby upoważnionej do działania w imieniu strony powodowej – A. S., na własny koszt przetransportował urządzenia na teren swojej nieruchomości. Wskazał, że urządzenia te podlegały corocznej inwentaryzacji przeprowadzonej na rzecz strony powodowej przez osoby do tego upoważnione – K. K. (1) oraz M. S.. Nadmienił, że pismem z dnia 11 stycznia 2014 r. informował o tym jednostkę administrującą mieniem strony powodowej. Na podstawie ustnych ustaleń osoba upoważniona do administrowania mieniem strony powodowej wyraziła zgodę, by pozwany objął w posiadanie działkę nr (...), obręb D., gmina D. oraz działkę nr (...), obręb P. P., gmina P., celem prowadzenia na tych terenach produkcji roślinnej, w zamian za świadczenie wzajemne w postaci przechowywania oraz nadzoru nad urządzeniami strony powodowej. Pozwany podał, że nie użytkuje i nie posiada w ogóle nieruchomości o nr (...), obręb D., gmina D. oraz działki o nr (...), obręb P. P., gmina P., co najmniej od stycznia 2013 r. Wyjaśnił, że przestał ubiegać się również o dopłaty bezpośrednie do tych działek. W ocenie pozwanego, strona powodowa nie wykazała interesu prawnego w udzieleniu jej ochrony prawnej w postaci uwzględnienia powództwa, a to ze względu na brak udowodnienia, aby strona powodowa posiadała tytuł prawny do działki nr (...), obręb D., gmina D.. Pozwany podniósł również zarzut przedawniania wskazując, że stosownie do przepisów art. 39b ust. 3 ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa w zw. z art. 229 § 1 k.c. roszczenia właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenia na korzystanie z rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy. Podał, że działka nr (...), obręb D., gmina D. oraz działka nr (...), obręb P. P., gmina P. znajdowały się w posiadaniu pozwanego ostatnio na koniec 2012 r., natomiast strona powodowa z powództwem wystąpiła w dniu 17 sierpnia 2015 r., a zatem już po upływie rocznego terminu. Wskazał, że strona powodowa żąda zapłaty wynagrodzenia, bez jednoczesnego wytoczenia powództwa windykacyjnego, a zatem w ocenie pozwanego, strona powodowa nie kwestionuje zwrotu działek najpóźniej na koniec 2012 r. Wskazał również, że w latach 2013-2015 nie ubiegał się o dopłaty bezpośrednie, co w ocenie pozwanego oznacza, że grunty nie były w tym okresie przez niego użytkowane. Pozwany stwierdził również, że bezzasadne jest roszczenie strony powodowej o zapłatę kwot podatku VAT, ponieważ żądanie strony powodowej w tym zakresie prowadzi do sprzeczności, bowiem żeby uznać czynność za opodatkowaną podatkiem VAT, pomiędzy stronami musi istnieć wzajemny stosunek zobowiązaniowy, co jest kwestionowane przez stronę powodową, wszak żąda ona wynagrodzenia za bezumowne użytkowanie nieruchomości gruntowych. Wskazał, że należności podatkowe wynikające z uiszczonego podatku rolnego, powinny zostać potraktowane jak element wynagrodzenia, które uległo przedawnieniu zgodnie z art. 229 k.c. Ponadto, w ocenie pozwanego, bezzasadne jest również żądanie wynagrodzenia, bowiem spełnił on świadczenie wzajemne na rzecz strony powodowej, zgodnie z treścią stosunku prawnego. Z ostrożności zakwestionował jednak poprawność wyliczenia odsetek ustawowych za opóźnienie w płatnościach. Podał, że roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystania z rzeczy nie dzieli się na świadczenie okresowe, lecz jest świadczeniem narastającym, staje się zatem wymagalne w chwili wezwania dłużnika do zapłaty. Zdaniem pozwanego, strona powodowa nie wykazała, czy i w jaki sposób faktury i noty obciążeniowe zostały pozwanemu doręczone, dlatego też pierwszą pewną datą, od której można naliczać odsetki, jest doręczenie pozwanemu wezwania do zapłaty w dniu 15 lutego 2015 r.

W piśmie procesowym wniesionym do sądu w dniu 4 stycznia 2016 r. strona powodowa wyjaśniła, iż działka nr (...), obręb D., gmina D. została scalona z działką nr (...), obręb D., gmina D. oraz z częścią działki nr (...), obręb D., gmina D.. Ze scalonych działek została utworzona działka nr (...), obręb D., gmina D., która wchodzi do skład (...) Skarbu Państwa. Strona powodowa podkreśliła, że kwestionuje twierdzenia pozwanego, co do faktu zawarcia ustnej umowy, na podstawie której strona powodowa wyraziłaby zgodę na objęcie przez pozwanego w posiadanie działki nr (...), obręb D., gmina D. oraz działki nr (...), obręb P. P., gmina P. w zamian za przechowywanie oraz nadzór nad wskazywanymi przez pozwanego urządzeniami. W ocenie strony powodowej, nie doszło do zawarcia takiej umowy między stronami. Strona powodowa zaznaczyła, iż Agencja (...), jako jednostka sektora finansów publicznych spełnia określone zadania związane z wykonywaniem prawa własności i innych praw rzeczowych w stosunku do nieruchomości rolnych Skarbu Państwa – w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa, wskazane w ustawach i rozporządzeniach m.in. w ustawie o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa z 19 października 1991 r. Wszelkie procedury związane z obrotem tymi nieruchomościami uregulowane są przez przepisy powszechnie obowiązujące i w żadnym wypadku nie mogło dojść do zawarcia ustnej umowy bezpłatnego użytkowania nieruchomości w zamian za przechowywanie i sprawowanie nadzoru nad urządzeniami Agencji. Ponadto wskazała, że zarzut przedawnienia całości roszczenia objętego żądaniem pozwu jest bezzasadny, z uwagi na brak spełnienia przesłanek ustawowych warunkujących przedawnienie, ponieważ zwrot jest to świadome działanie obu stron, nakierowane ze strony posiadacza na wyzbycie się władania rzeczą, a ze strony właściciela na jej odebranie, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca. W ocenie strony powodowej, w związku z tym, że nigdy nie nastąpił skuteczny zwrot nieruchomości, nie zaczął się bieg terminu przedawnienia. Ponadto strona powodowa wskazała, że pozwany był posiadaczem zależnym, a nie samoistnym, wobec czego po 3 grudnia 2011 r. przepisy szczególne regulujące kwestie korzystania z nieruchomości Skarbu Państwa bez tytułu prawnego wyłączają możliwość stosowania art. 230 k.c. i art. 229 k.c., zatem krótszy termin przedawnienia nie ma zastosowania do strony powodowej i w przedmiotowym stanie faktycznym roszczenia przedawniają się na zasadach ogólnych. Strona powodowa wskazała, iż dopiero dostęp do danych określonych w art. 6a ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa umożliwił jej zidentyfikowanie przypadku bezumownego użytkowania przez pozwanego przedmiotowych nieruchomości wchodzącej w skład (...), co pozwoliło w konsekwencji na wystąpienie przeciwko pozwanemu z roszczeniem o zapłatę należnego wynagrodzenia. Stwierdzenie pozwanego, iż w latach 2013-2015 nie ubiegał się o dopłaty bezpośrednie na działki objęte postępowaniem w niniejszej sprawie nie ma znaczenia dla postępowania, gdyż strona powodowa żąda zapłaty za okres od 1 stycznia 2010 r. do 31 grudnia 2012 r. Strona powodowa wskazała również, że była uprawniona do naliczenia podatku VAT, niezależnie od braku stosunku prawnego między stronami. Odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości obejmuje bowiem spodziewane korzyści z tytułu umowy najmu czy dzierżawy, która zostałaby zawarta gdyby nieruchomość nie została zajęta.

W odpowiedzi na powyższe pozwany wyjaśnił, że w dniu 7 stycznia 2014 r. strona powodowa w pełnym zakresie realizowała swoje uprawnienia właścicielskie w stosunku do scalonej działki nr (...), obręb D., gmina D. (w której skład wchodziła działka nr (...), obręb D., gmina D.) albowiem w tym dniu został podpisany aneks nr (...) do umowy dzierżawy nr (...) zawarty między M. P. a stroną powodową, obejmujący właśnie przedmiotową działkę nr (...), a zatem zwrot nieruchomości bez żadnych wątpliwości nastąpił we wcześniejszym okresie, a roszczenie strony powodowej uległo przedawnieniu. Ponadto wskazał, że zwrot działek objętych niniejszym pozwem nastąpił najpóźniej z końcem 2012 r., poprzez zaprzestanie użytkowania nieruchomości i pozostawienie ziemi odłogiem tj. przez jej porzucenie. W celu zwrotu nieruchomości, pozwany zaprzestał prowadzenia gospodarki roślinnej. Ponadto, w ocenie pozwanego, posiadanie gruntu miało charakter posiadania zależnego w dobrej wierze. Co więcej wskazał, że strona powodowa nie interesowała się spornymi gruntami rolnymi, nie wykonywała uprawnień właścicielskich oraz wyraziła zgodę na ich użytkowanie w zamian za przechowywanie i sprawowanie opieki nad urządzeniami należącymi do Agencji. W ocenie pozwanego, zasądzenie należności za korzystanie z gruntu, zgodnie z żądaniem strony powodowej, byłoby sprzeczne z art. 5 k.c. i doprowadziłoby do bezpodstawnego wzbogacenia kosztem pozwanego. Zdaniem pozwanego, art. 229 k.c. ma zastosowanie do roszczeń przeciwko każdej osobie bezumownie władającej nieruchomością bez względu na charakter tegoż posiadania.

W piśmie procesowym wniesionym do sądu w dniu 12 lutego 2016 r. strona powodowa wskazała, że nie można traktować, jako zwrotu rzeczy przypadków, w których brak jest woli i wiedzy wierzyciela o dokonanym zwrocie czy porzucenia rzeczy przez posiadacza bez powiadomienia o tym właściciela. Podała, że nigdy nie doszło do przyzwolenia ze strony powodowej na użytkowanie nieruchomości przez pozwanego ani w formie pisemnej, ani w formie ustnej, ani nawet w sposób dorozumiany. Wskazała również, że na zasady współżycia społecznego może powołać się ten tylko, kto sam swego prawa nie nadużywa.

W piśmie procesowym wniesionym do sądu w dniu 10 marca 2016 r. pozwany wniósł o zawieszenie postępowania do czasu rozstrzygnięcia przez Trybunał Konstytucyjny czy przepis art. 39b ustawy z 19 października 1991 roku o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa jest zgodny z Konstytucją.

W toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowisko.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Nieruchomość położona w granicach działki nr (...) (aktualnie działka nr (...)), obręb D., gmina D., wchodzi w skład (...) Skarbu Państwa. Nieruchomość oznaczona jako działka nr (...), obręb D., gmina D., objęta była postępowaniem scaleniowym. W wyniku przeprowadzonego postępowania działka oznaczona nr (...), obręb D., gmina D., została scalona z gruntami sąsiednimi, z których utworzona została działka (...), obręb D., gmina D..

Bezsporne , a ponadto wydruk księgi wieczystej nr (...) nieruchomości gruntowej oznaczonej jako działka nr (...), obręb D., gmina D. – k. 102-106.

Nieruchomość położona w granicach działki nr (...), obręb P. P., gmina P. wchodzi w skład (...) Skarbu Państwa.

Bezsporne , a ponadto wydruk księgi wieczystej nr (...) nieruchomości gruntowej oznaczonej jako działka nr (...), obręb P. P., gmina P. – k. 21-24.

Pozwany w okresie 1 stycznia 2010 r. do 31 grudnia 2012 r. użytkował nieruchomości rolne położone w granicach działek nr (...), obręb D., gmina D. oraz nr 166, obręb P. P., gmina P..

Bezsporne, a ponadto zeznania świadka T. P. na rozprawie w dniu 18.03.2016 r.

Pozwany deklarował działkę oznaczoną nr (...), obręb D., gmina D. oraz działkę nr (...), obręb P. P., gmina P. we wnioskach o dopłaty obszarowe na rok 2010-2012 i dopłaty te otrzymał. W latach 2013-2015 nie pobierał dopłat bezpośrednich do działki nr (...), obręb D., gmina D., jak również do działki nr (...), obręb P. P., gmina P..

Dowód:

-

pismo Agencji (...) z dnia 20.05.2015 r. – k. 26,

-

zaświadczenie (...) z dnia 16.09.2015 r. – k. 90.

W dniu 3 sierpnia 2012 r. strona powodowa wystawiła pozwanemu notę księgową nr (...) z tytułu bezumownego użytkowania nieruchomości rolnej działka nr (...) w obrębie geodezyjnym P. w latach 2010-2011 na kwotę 7.465,26 zł.

Dowód : nota księgowa nr (...) z 3.08.2012 r. – k. 34.

W dniu 26 września 2014 r. strona powodowa wystawiła pozwanemu fakturę VAT nr (...) z tytułu bezumownego użytkowania nieruchomości działki nr (...) w obrębie geodezyjnym D. w okresie od 1 stycznia 2010 r. do 31 grudnia 2012 r. na kwotę 9.557,92 zł oraz fakturę VAT nr (...) z tytułu bezumownego użytkowania nieruchomości działki nr (...) w obrębie geodezyjnym P. P. w okresie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r. na kwotę 22.157,87 zł.

Dowód:

-

faktura VAT nr (...) wraz z wyliczeniem obciążenia – k. 27, 28, 29,

-

faktura VAT nr (...) wraz z wyliczeniem obciążenia – k. 31, 32, 33.

Pismami z dnia 12 lutego 2015 r. strona powodowa wezwała pozwanego do zapłaty należności w kwocie 9.915,36 zł z tytułu opłaty za korzystanie z nieruchomości bez tytułu prawnego, tj. użytkowania działki nr (...) w obrębie geodezyjnym D. w okresie od 1 stycznia 2010 r. do 31 grudnia 2012 r. (dot. faktury VAT nr (...)), należności w kwocie 9.712 zł z tytułu opłaty za korzystanie z nieruchomości bez tytułu prawnego, tj. użytkowania działki nr (...) w obrębie geodezyjnym P. P. w latach 2010-2011 (dot. noty księgowej nr (...)) oraz należności w kwocie 22.986,51 zł z tytułu opłaty za korzystanie z nieruchomości bez tytułu prawnego, tj. użytkowania działki nr (...) w obrębie geodezyjnym P. P., w okresie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r. (dot. faktury (...)).

Dowód: wezwania do zapłaty z dnia 12.02 2015 r. wraz z potwierdzeniami odbioru – k. 37, 38, 39.

Agencja (...) w okresie od 2010-2012 r., jako właściciel działki nr (...), obręb D., gmina D. oraz działki nr (...), obręb P. P., gmina P. uiszczała podatek rolny zgodnie ze składanymi deklaracjami.

Dowód :

-

deklaracje na podatek rolny za rok 2010, 2011 oraz 2012 składane przez stronę powodową – k. 41-42, 44-45, 50-51, 53-54, 56-58, 61-62,

-

potwierdzenia uiszczenia podatku za rok 2010, 2011 oraz 2012 – k. 43, 46, 52, 55, 60, 64.

W dniu 3 sierpnia 2012 r. strona powodowa wystawiła pozwanemu notę księgową nr (...) z tytułem zwrotu należności w wysokości równowartości podatku rolnego za 2010-2011 z tytułu bezumownego użytkowania nieruchomości: działka nr (...) w obrębie P. na kwotę 775 zł.

Dowód : nota księgowa nr (...) z 3.08.2012 r. – k. 40.

W dniu 29 października 2014 r. strona powodowa wystawiła pozwanemu notę księgową nr (...) z tytułem zwrotu należności w wysokości równowartości podatku rolnego z tytułu bezumownego użytkowania nieruchomości: działka nr (...) w obrębie D. w okresie od 1 stycznia 2010 r. do 31 grudnia 2012 r. oraz działka nr (...) w obrębie P. za okres od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r. na łączną kwotę 1.597 zł.

Dowód : nota księgowa nr (...) z 29.10.2014 r. – k. 48.

Pismami z dnia 12 lutego 2015 r. strona powodowa wezwała pozwanego do zapłaty kwoty w wysokości 1.637,95 zł z tytułu zwrotu należności w wysokości równowartości podatku rolnego za bezumowne korzystanie z nieruchomości rolnej – działki nr (...) w obrębie geodezyjnym D. w okresie od 1 stycznia 2010 r. do 31 grudnia 2012 r. i działki nr (...) w obrębie geodezyjnym P. P., w okresie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r. (dot. noty księgowej nr (...)) oraz kwoty w wysokości 1.008,24 zł z tytułu zwrotu należności w wysokości równowartości podatku rolnego za bezumowne korzystanie z nieruchomości rolnej – działki nr (...) w obrębie geodezyjnym P. P., w okresie od 1 stycznia 2010 r. do 31 grudnia 2011 r. (dot. noty księgowej nr (...)).

Dowód: wezwania do zapłaty z dnia 12.02 2015 r. wraz z potwierdzeniami odbioru – k. 47, 65.

Pozwany wraz z ojcem T. P. i bratem M. P. w miejscowości P. prowadzą gospodarstwo rolne o łącznej powierzchni ok. 200 ha. Od 2006 r. brat pozwanego – M. P. dzierżawi tereny rolne w D., które stanowią własność strony powodowej. W ówczesnym czasie, na terenie gospodarstwa w D. przechowywane były maszyny rolnicze m.in. samochód dostawczy marki Ż., samochód marki T., kombajn buraczany O., beczka asenizacyjna, oczyszczalnia ścieków, przyczepa samozbierającą B., będące własnością Agencji (...), a które w wyniku ustnych ustaleń zostały przetransportowane na koszt P. do ich gospodarstwa w P., celem objęcia ich pieczą i nadzorem przed kradzieżą, niszczeniem i dewastacją. P. udostępniali maszyny stronie powodowej podczas corocznych inwentaryzacji. Agencja (...) sukcesywnie wystawiała maszyny, w drodze przetargu, na sprzedaż. Pierwsze ustalenia dotyczące przetransportowania maszyn do gospodarstwa (...) prowadził ówczesny kierownik Agencji – (...). Kolejno A. S. potwierdzał ustalenia i akceptował je bez zmian. Pracownicy Agencji m.in. osoba o nazwisku K., M. S. i K. K. (1), przyjeżdżając do D., dokonywali inwentaryzacji i wydawali sprzęt osobom, które nabyły ich własność w drodze przetargu. Za przechowywanie sprzętu P. nie otrzymywali wynagrodzenia. Ustnie ustalono, że w zamian za opiekę nad sprzętem rolniczym przed kradzieżą oraz zniszczeniem, P. będą mogli użytkować działki rolne nr (...), które były nieużytkami. Przed objęciem przez pozwanego we władanie spornych działek nie została przeprowadzona procedura przetargowa. Do chwili obecnej na terenie gospodarstwa pozwanego w D. znajduje się przyczepa samozbierającą B..

Dowód :

-

pismo powoda z dnia 11.01.2014 r. wraz z prezentatą strony powodowej – k. 89,

-

zeznania świadka T. P. na rozprawie w dniu 18.03.2016 r.,

-

zeznania świadka A. S. na rozprawie w dniu 18.03.2016 r.,

-

zeznania świadka K. K. (1) na rozprawie w dniu 18.03.2016 r.,

-

zeznania S. S. na rozprawie w dniu 1.06.2016 r.

A. S., który w dniu 1 września 2008 r. pełnił obowiązki Administratora (...)Skarbu Państwa w Ś., był umocowany przez Prezesa Agencji (...) do zawierania umów dzierżawy do 50 ha, przedłużania umów dzierżawy do 50 ha, składania oświadczeń o rozwiązanie umów dzierżawy nieruchomości niezabudowanych o powierzchni do 10 ha zgodnie z wytycznymi Prezesa (...). Nie miał pełnomocnictwa do rozdysponowania nieruchomości w formie ustnej, ale według reguł ustanowionych w ustawie. Wyraził pozwolenie na użytkowanie gruntów rolnych położonych na działkach nr (...), obręb D., gmina D. oraz nr 166, obręb P. P., gmina P. w zamian za opiekę nad sprzętem rolniczym, który znajdował się w D., a później w P..

Dowód:

-

pełnomocnictwo z dnia 1.09.2008 r. – k. 162,

-

zeznania świadka A. S. na rozprawie w dniu 18.03.2016 r.,

Działka nr (...), obręb D., gmina D. oraz działka nr (...), obręb P. P., gmina P. nie były przedmiotem procedury przetargowej. Było to spowodowane brakiem zainteresowania ze strony rolników objęciem w dzierżawę tych gruntów, jak również ich stosunkowo niedużą powierzchnią. (...) te były nieużytkami, na których rosły chwasty. (...) będące nieużytkami, niejednokrotnie były przedmiotem nieformalnej praktyki oddawania ich rolnikom w celu zagospodarowania i uprawy.

Dowód :

-

mapy poglądowe działek nr (...) – k. 163, 164,

-

zeznania świadka A. S. na rozprawie w dniu 18.03.2016 r. ,

-

zeznania świadka Ł. R. na rozprawie w dniu 1.06.2016 r.

Pozwany nie zawarł umowy dzierżawy nieruchomości położonej w granicach działki nr (...) w obrębie geodezyjnym D., gmina D. oraz działki nr (...), w obrębie geodezyjnym P. P., gmina P. na lata 2010-2012, jak również nie posiadał tytułu prawnego do spornych nieruchomości we wskazanym okresie. Pozwany nie dokonał formalnego zwrotu nieruchomości protokołem zdawczo-odbiorczym do Zasobu (...)Skarbu Państwa, natomiast zaprzestał zasiewów i użytkowania gruntów po 2012 r. Było to spowodowane wystosowaniem wezwań do zapłaty za bezumowne użytkowanie nieruchomości rolnych oraz rozmową z K. B., następcą A. S. na stanowisku administratora własności zasobów Skarbu Państwa w Ś., który polecił pozwanemu, żeby na spornych gruntach już niczego nie siać. Strona powodowa nie wzywała pozwanego do zwrotu nieruchomości, z uwagi na to, że miała wiedzę, że pozwany już nie prowadzi na nich produkcji rolnej. Wiedza taka została przez stronę powodową powzięta na skutek lustracji gruntów przeprowadzanej przez pracownika strony powodowej, który objeżdżając grunty należące do Agencji (...) weryfikował czy dany grunt jest użytkowany rolniczo.

Wobec działki w P. w 2013 r. prowadzone były prace geodezyjne i w tej dacie grunt ten nie był już uprawiany przez pozwanego.

Dowód :

-

zeznania świadka T. P. na rozprawie w dniu 18.03.2016 r.,

-

zeznania świadka Ł. R. na rozprawie w dniu 1.06.2016 r.

Przed przystąpieniem do procedury przetargu nieruchomości rolnych, mającej na celu oddanie gruntów w dzierżawę, sprawdzany jest ich stan prawny m.in. czy są one użytkowane przez osoby trzecie tj. dochodzi do tzw. lustracji gruntów. W momencie przeprowadzania przetargu, nieruchomości nie mogą być przedmiotem użytkowania, zarówno umownego, jak i bezumownego, bowiem byłaby to przeszkoda do pobierania pożytków przyszłego dzierżawcy. W momencie, gdy po przeprowadzeniu lustracji, okaże się, że grunt jest przedmiotem bezumownego użytkowania przetarg zostaje odwołany.

Dowód : zeznania S. S. na rozprawie w dniu 1.06.2016 r.

W dniu 7 stycznia 2014 r. we W. strona powodowa i M. P. (brat pozwanego) zawarli aneks nr (...) do umowy dzierżawy nr (...), na mocy którego nieruchomość położona w granicach działki nr (...), obręb D., gmina D. stała się przedmiotem umowy dzierżawy pomiędzy Agencją (...) z siedzibą w W. a M. P..

Dowód:

-

umowa nr (...) z dnia 5.04.2006 r. wraz z aneksem nr (...) zawartym w dniu 7.01.2014 r. – k. 128-135, 136-139,

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Podstawę prawną zgłoszonych przez stronę powodową żądań dotyczących okresu od 1 stycznia 2010 r. do 2 grudnia 2011 r. stanowiły przepisy art. 225 k.c. w związku z art. 224 § 2 k.c. i art. 230 k.c. W odniesieniu do okresu od 3 grudnia 2011 r. do 31 grudnia 2012 r. podstawę żądania stanowi przepis art. 39b ustawy z 19 października 1991 roku o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U. z 2012 roku, nr 1187 t.j.), który w życie w dniu 3 grudnia 2011 r., a strona powodowa żądała zapłaty wynagrodzenia za lata 2010-2012.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że strona powodowa w niniejszym procesie wykazała, że pozwany we wskazanym w pozwie okresie posiadał bez podstawy prawnej nieruchomość rolną położoną w granicach działki nr (...) obręb D., i działka nr (...), obręb P.. Całokształt materiału dowodowego doprowadził Sąd do wniosku, że pomiędzy stronami postepowania nie doszło do powstania stosunku umownego, na podstawie którego pozwany dysponował tytułem prawnym do nieruchomości w zamian za pieczę nad powierzonym do przechowywania sprzętem rolniczym. Jakkolwiek Sąd ustalił, iż w tym zakresie istniały ustne ustalenia poczynione między pracownikami strony powodowej a pozwanym, nie były jednak one wiążące, bowiem doszło do nich bez stosownego umocowania pracowników strony powodowej. Dlatego ustne przyzwolenie nieumocowanego pracownika strony powodowej nie mogło stanowić podstawy do przyjęcia, iż strony wiązał jakikolwiek stosunek umowny.

Na wstępie rozważań, oceniając charakter władania spornymi gruntami przez pozwanego, podnieść należy, iż, w ocenie Sądu, pozwany był posiadaczem zależnym gruntów oznaczonych jako działka nr (...), obręb D., i działka nr (...), obręb P.. Zgodnie z definicją zawartą w kodeksie cywilnym posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel, jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad rzeczą cudzą. Jak wynika z definicji kodeksowej posiadanie może mieć charakter samoistny lub zależny. Posiadaczem samoistnym jest ten, kto włada rzeczą jak właściciel, zaś posiadaczem zależnym, jest ten, kto rzeczą faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad rzeczą cudzą. Objęcie rzeczy w posiadanie za zgodą właściciela, nawet tylko dorozumianą i posiadanie jej w zakresie przez właściciela określonym lub tolerowanym świadczy z reguły o posiadaniu zależnym, choćby posiadacza z właścicielem nie łączył żaden stosunek prawny. Taki właśnie charakter władztwa charakteryzował posiadanie pozwanego, a zatem zgodnie z art. 336 k.c. był on posiadaczem zależnym. Jak bowiem wynika z materiału dowodowego na prośbę Administratora mienia w Agencji (...) w Ś. S. N., pozwany zgodził się na zabezpieczenie i przechowywanie maszyn, należących do Agencji (...), w zamian za co S. N., a następnie jego następca na tym stanowisku - A. S. wyrazili zgodę na użytkowanie przez pozwanego niewielkich działek, które nie znajdowały zbywcy, nie było również zainteresowania ich dzierżawą. Okoliczności w jakich doszło do przyzwolenia przez S. N., a następnie potwierdzenie tych ustaleń przez osobę upoważnioną do administrowania mieniem strony powodowej- A. S., na objęcie w posiadanie przez pozwanego spornych gruntów w zamian zabezpieczenie i przechowywanie maszyn, należących do Agencji (...) prowadzą do wniosku, że pozwany działał w przekonaniu, iż przysługuje mu tytuł prawny do gruntów w P. i D.. W tym przypadku w grę wchodzić mogło tylko posiadanie zależne nieruchomości – działek nr (...), obręb D. i nr 166, obręb P., którego cechą jest to, że posiadacz ma jednocześnie świadomość, iż nie jest właścicielem tych gruntów, ani nie chce nim być, natomiast włada nieruchomością w takim zakresie, jaki odpowiadałby innemu prawu zapewniającemu władztwo nad cudzą nieruchomością np. dzierżawie czy najmowi. W niniejszej sprawie pozwany nigdy nie uważał, że może korzystać z spornych gruntów nieodpłatnie, przeciwnie spełniał on świadczenie wzajemne na rzecz strony powodowej, w postaci nadzoru nad powierzonymi mu maszynami.

Stosownie do art. 224 § 2 k.c. samoistny posiadacz w dobrej wierze od chwili, w której dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest zobowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że nastąpiły one bez jego winy (…). Zgodnie natomiast z art. 225 k.c., obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, gdy ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz ulegałby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego. Przewidziane w przytoczonych przepisach roszczenia mają charakter uzupełniający, albowiem dopełniają one roszczenie windykacyjne i służą naprawieniu uszczerbków spowodowanych przez to, że właściciel został pozbawiony możliwości korzystania ze swojej rzeczy. Zakres roszczeń uzupełniających, których treścią może być żądanie wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, zwrot pożytków oraz odszkodowanie z powodu zużycia, utraty lub pogorszenia rzeczy, zależy od złej lub dobrej wiary posiadacza. Za posiadacza w złej wierze uznaje się tego, kto na podstawie towarzyszących okoliczności powinien przypuszczać, że posiadana przezeń rzecz stanowi własność innej osoby. Zaostrzenie odpowiedzialności posiadacza w złej wierze, wynikające z art. 225 k.c. jest zatem uzasadnione faktem, iż wie on o tym, że nie przysługuje mu prawo do rzeczy, które faktycznie wykonuje (wyrok Sądu Najwyższego z 17 czerwca 2005 roku, sygn. akt III CZP 29/05, OSN z 2006 r., nr 4, poz. 64). Jednocześnie zaznaczyć należy, że zgodnie z treścią powołanych na wstępie przepisów posiadacz jest zobowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z cudzej rzeczy bez względu na to, czy właściciel rzeczy, nie korzystając z niej, poniósł jakąkolwiek stratę i niezależnie od tego, czy posiadacz faktycznie korzystał z rzeczy – odnosząc wymierną korzyść. Skuteczność roszczenia nie zależy od tego, czy posiadacz był w zwłoce z wydaniem rzeczy, czy nie. Art. 230 k.c. stanowi z kolei, że przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.

Konsekwencją przyjęcia, iż pozwany był posiadaczem zależnym w dobrej wierze był brak możliwości uwzględnienia powództwa za okres 1 stycznia 2010 r. do 2 grudnia 2011 r. Pozwany, będąc posiadaczem zależnym w dobrej wierze, spełniając swoje świadczenie wzajemne i przechowując powierzone maszyn rolniczych nie był bowiem zobowiązany do uiszczenia wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy (art. 224 § 1 k.c. w zw. z art. 230 k.c.). Niezależnie od powyższego żądanie to podlegało oddaleniu także z uwagi na podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia, o czym będzie mowa w dalszej części uzasadnienia.

Inaczej ocenić należało kwestię zasadności żądania zapłaty bezumownego wynagrodzenia za okres po 3 grudnia 2011 r. w świetle 39b ustawy z 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, który w ust. 3 w odniesieniu do roszczeń o wynagrodzenie za korzystanie bez tytułu prawnego z nieruchomości Zasobu wyłącza stosowanie przepisów art. 224-231 kodeksu cywilnego, za wyjątkiem art. 229.

Stosownie do art. 39b ust. 1 ustawy z 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa osoba władająca nieruchomością wchodzącą w skład (...) bez tytułu prawnego jest zobowiązana do zapłaty na rzecz Agencji wynagrodzenia za korzystanie z tej nieruchomości w wysokości stanowiącej 5-krotność wywoławczej wysokości czynszu, który byłby należny od tej nieruchomości, gdyby była ona przedmiotem umowy dzierżawy po przeprowadzeniu przetargu. Jednocześnie w myśl ust. 2 wysokość wynagrodzenia, ustala się na dzień, w którym Agencja zażądała zwrotu nieruchomości.

Tym samym dla oceny zasadności roszczenia strony powodowej za okres po 3 grudnia 2011 r. bez znaczenia pozostawała zła lub dobra wola posiadacza nieruchomości.

Sąd jednak nie uwzględnił powództwa za okres po 3 grudnia 2011 r. uwzględniając zarzut przedawnienia podniesiony przez pozwanego D. P.. Dodać należy, iż zarzut przedawnienia roszczenia jest przesłanką negatywną jurysdykcyjną, skutkującą oddaleniem powództwa bez konieczności merytorycznego rozpatrzenia istoty sporu, a więc zasadności roszczenia, jego treści oraz wysokości.

W ocenie Sądu, w okolicznościach rozpoznawanej sprawy uznać należało, iż pozwany skutecznie podniósł zarzut przedawnienia. Stosownie bowiem do art. 229 k.c. roszczenia właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości, jak również roszczenia o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy. To samo dotyczy roszczeń samoistnego posiadacza przeciwko właścicielowi o zwrot nakładów na rzecz. Art. 230 k.c. stanowi z kolei, że przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.

Roszczenia o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z cudzej rzeczy, jako roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu zgodnie z regułą z art. 117 § 1 k.c., z tym, że do przedawnienia tych roszczeń mają zastosowanie regulacje szczególne w zakresie przedawnienia zawarte w art. 229 § 1 k.c. Właściciela przy dochodzeniu roszczeń uzupełniających obowiązuje więc dodatkowy, roczny termin liczony od daty jej zwrotu.

Dla oceny zarzutu przedawnienia niezbędnym okazało się ustalenie, czy doszło do zwrotu nieruchomości, a następnie, dat zwrotu. W ocenie Sądu, pod pojęciem „zwrotu rzeczy”, o jakim mowa w art. 229 § 1 k.c. rozumie się likwidację stanu niezgodnego z prawem, czyli stanu władania cudzym gruntem bez tytułu prawnego. Zwrotem rzeczy jest więc każda sytuacja faktyczna i prawna, która likwiduje stan bezprawności (tak też Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie - VI Wydział Cywilny z dnia 27 września 2012 r., VI ACa 490/12). Formą odzyskania posiadania rzeczy przez właściciela jest więc również dobrowolne zaprzestanie naruszania prawa własności przez posiadacza, co w ocenie Sądu, miało właśnie miejsce w okolicznościach niniejszej sprawy. Do zwrotu rzeczy nie jest zatem wymagana jakakolwiek szczególna forma, w szczególności nie jest wymagane protokolarne przekazanie rzeczy. Termin „zwrot rzeczy” należy wiązać więc nie tylko ze świadomym przekazaniem rzeczy przez dotychczasowego posiadacza właścicielowi, lecz w istocie z każdą sytuacją, w której właściciel uzyskał możność bezpośredniego władztwa nad rzeczą, a dotychczasowy posiadacz to władztwo utracił (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2015 r., II CSK 359/14). Za paradoksalne uznać należy wiązanie „zwrotu rzeczy” wyłącznie ze świadomym działaniem obu stron, nakierowanym ze strony posiadacza na wyzbycie się władania rzeczą, a ze strony właściciela na jej odebranie, gdyż w takim wypadku do zwrotu rzeczy w istocie nie mogłoby dojść w sytuacji gdyby strona powodowa nie miała woli odebrania rzeczy. Dlatego też przyjąć należy, iż „zwrot rzeczy” należy rozumieć szeroko i będzie to też taka sytuacja, w której właściciel uzyskał możliwość bezpośredniego władztwa nad rzeczą bez względu na okoliczności w jakich do tego doszło. O przywróceniu posiadania świadczy nie tylko rzeczywiste korzystanie z rzeczy, lecz sama możność takiego korzystania (por. wyrok SN z dnia 3 marca 1966 r. III CR 108/66 - OSPiKA 1967, z. 10, poz. 234.

W ocenie Sądu, w okolicznościach rozpoznawanej sprawy, do zwrotu spornych gruntów doszło na koniec 2012 r., gdy pozwany na skutek wezwań do zapłaty oraz rozmów z przedstawicielem strony powodowej - K. B. zaprzestał uprawiania spornych gruntów. O tym, iż pozwany od 2013 r. nie użytkował już tych gruntów strona powodowa z całą pewnością wiedziała, co wynika z zeznań świadka Ł. R., która zeznała, iż informacja o tym wynikała z przeprowadzonej lustracji gruntów. Wyjaśniła ona w szczególności, iż pracownik Agencji objeżdża wszystkie działki, a jego zadaniem jest stwierdzenie czy działki te są zaużytkowane rolniczo. Co więcej, świadek dodała także, iż działka w D. w 2013 r. w wyniku scalenia i podpisanej z M. P. przeszła we władanie brata pozwanego, zaś wobec działki w P. w 2013 r. prowadzone były prace geodezyjne i w tej dacie grunty te nie były już uprawiane przez pozwanego. Niewątpliwie zatem strona powodowa miała świadomość, iż sporne grunty nie znajdują się już w posiadaniu pozwanego, o czym świadczyć może także fakt, iż nie były wobec niego kierowane wezwania do wydania gruntu. Tym samym strona powodowa odzyskała swoje władztwo nad obiema nieruchomościami. Co więcej, w dniu 7 stycznia 2014 r. strona powodowa zawarła aneks do łączącej ją z M. P. umowy dzierżawy, na mocy której wydzierżawiła działkę nr (...), w granicach której znajdowała się działka nr (...). Zdaniem Sądu, zawarcie umowy dzierżawy stanowiło czynność, gdzie strona powodowa występowała w charakterze właściciela nieruchomości, realizując w sposób nieskrępowany swoje uprawnienia właścicielskie (tak też Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 27 września 2012 r., IV ACa 490/12). Niewątpliwie więc musiało dojść do zwrotu nieruchomości stronie powodowej skoro 7 stycznia 2014 r. oddała ona nieruchomość w posiadanie zależne na mocy stosunku dzierżawy. W Uchwale z dnia 22 lipca 2005 r. w sprawie o sygn. akt III CZP 47/05, Sąd Najwyższy stwierdził, że zwrot rzeczy w rozumieniu art. 229 § 1 k.c. może nastąpić również w sposób przewidziany w przepisie art. 349 k.c.

Skoro więc nieruchomości gruntowa oznaczone jako działka nr (...), obręb D. i nr (...), obręb P., znajdowały się ostatnio w posiadaniu pozwanego D. P. na koniec 2012 r., a pozew wniesiony został w dniu 17 sierpnia 2015 r., co wynika z pieczęci Urzędu Pocztowego na kopercie (k. 72), jak również biorąc pod uwagę roczny termin przedawnienia, wynikający z przepisu art. 229 k.c. w zw. z art. 230 k.c. oraz 39b ust. 3 ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa w zw. z art. 229 k.c., roszczenie o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne użytkowanie przedawniło się najpóźniej z dniem 2 stycznia 2014 r., a zatem przed wniesieniem pozwu do sądu.

W tym miejscu dodać należy, iż Sąd nie podzielił stanowiska strony powodowej, iż pozwany jako posiadacz zależny nie może skorzystać z zarzutu przedawnienia w zakresie roszczeń o zapłatę za okres po 3 grudnia 2011 r. Przepis art. 39b ustawy z 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa stanowi o osobie bezumownie władającej nieruchomością, nie wprowadzając rozróżnienia w przedmiocie posiadania samoistnego i zależnego, zatem termin przedawnienia roszczeń, o których mowa w treści art. 229 k.c. ma zastosowanie do roszczeń przeciwko każdej osobie bezumownie władającej nieruchomością bez względu na charakter tego posiadania. Takie stanowisko zostało też wyrażone w literaturze (tak: Rafał Michałowski w artykule St. Iur. Agraria. 2013.11.179 o bezumownym korzystaniu z gruntów znajdujących się w Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa, Teza nr 1, 233257/1).

W ocenie Sądu, na uwzględnienie nie zasługiwało również roszczenie o zwrot równowartości podatku rolnego. Zauważyć bowiem należy, iż stosownie do art. 3 ust. 1 pkt 4 lit. b ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz.U. z 1984 nr 52 poz. 268 ze zm.) podatnikami podatku rolnego są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki, nieposiadające osobowości prawnej, będące posiadaczami gruntów, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie jest bez tytułu prawnego, z wyjątkiem gruntów wchodzących w skład (...) Skarbu Państwa lub będących w zarządzie Lasów Państwowych; w tym przypadku podatnikami są odpowiednio jednostki organizacyjne Agencji (...) i Lasów Państwowych. Powyższe oznacza, iż podatnikiem podatku rolnego jest posiadacz bez tytułu prawnego, ale tylko wówczas, gdy grunty nie wchodzą w skład (...) Skarbu Państwa. Tymczasem nieruchomości gruntowe – działki (...), obręb D. i nr (...), obręb P. bezspornie wchodzą w skład powyższego Zasobu. Wobec powyższego niewątpliwym było, iż jedynym podmiotem zobowiązanym do uiszczenia podatku rolnego za lata bezumownego użytkowania w przedmiocie spornych nieruchomości była Agencja (...) i brak jest podstaw do nakazania pozwanemu zwrotu równowartości opłaconego przez nią zobowiązania podatkowego.

Tym samym roszczenie strony powodowej należało oddalić w całości, o czy Sąd orzekł w pkt I sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł w oparciu o dyspozycję art. 98 § 1 i 3 k.p.c., stosownie do zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Strona powodowa przegrała spór w całości, w konsekwencji to na niej ciąży obowiązek zwrotu pozwanemu D. P. poniesionych przez niego kosztów procesu, na które to koszty składały się koszty zastępstwa procesowego w wysokości 2400,00 zł oraz opłata skarbowa z tytułu udzielonego pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł. Wysokość wynagrodzenia radcy prawnego Sąd ustalił na podstawie § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity: Dz.U. z 2013 roku, poz. 490).

Mając na względzie powyższe, Sąd orzekł jak w pkt II sentencji wyroku.

Na zakończenie wypada dodać, iż postanowieniem z 18 marca 2016 r. Sąd oddalił wniosek pozwanego o zawieszenie postępowania do czasu rozstrzygnięcia przez Trybunał Konstytucyjny czy przepis art. 39b ustawy z 19 października 1991 roku o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa jest zgodny z Konstytucją. W ocenie Sądu, brak jest podstaw do zawieszenia postępowania w sprawie na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c., albowiem nie jest postępowaniem cywilnym postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym w przedmiocie zgodności z konstytucją ustawy, która ma być zastosowana w postępowaniu cywilnym. W dacie rozpoznawania wniosku pozwanego nie obowiązywał przy tym jeszcze przepis art. 177 § 1 pkt 3 ¹ k.p.c., zgodnie z którym sąd może zawiesić postępowanie jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku postępowania toczącego się przed Trybunałem Konstytucyjnym albo Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej.