Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 czerwca 2016 r.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu VIII Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Anna Martyniec

Protokolant:Kamila Wołejszo

po rozpoznaniu w dniu 6 czerwca 2016 r. we Wrocławiu na rozprawie sprawy

z powództwa (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...)z siedzibą we W.

przeciwko H. J.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanej H. J. na rzecz strony powodowej (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...)z siedzibą we W. kwotę 6.918,19 zł (sześć tysięcy dziewięćset osiemnaście złotych dziewiętnaście groszy) wraz z ustawowymi odsetkami, a od 1 stycznia 2016 r. ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 25 sierpnia 2015 r. do dnia zapłaty;

II.  oddala dalej idące powództwo;

III.  zasądza od pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 2.000 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 24 sierpnia 2015 r. do Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie strona powodowa (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...)z siedzibą we W. domagała się zasądzenia od pozwanej H. J. kwoty 10.463,91 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 25 sierpnia 2015 r. do dnia zapłaty oraz kosztów sądowych w kwocie 131 zł i kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych, a także opłaty manipulacyjnej dla dostawcy usług płatności w kwocie 1,31 zł.

Uzasadniając treść podniesionych żądań podała, iż pozwana zobowiązała się do terminowego zwrotu udzielonej jej pożyczki wraz ze wszystkimi kosztami, opłatami oraz odsetkami w 24 ratach miesięcznych w wysokości 457,15 zł. Oprocentowanie pożyczki było stałe w okresie obowiązywania umowy i na dzień jej zawarcia wynosiło 16 % w stosunku rocznym. W przypadku nieterminowej spłaty zadłużenia umowa przewidywała naliczanie odsetek karnych w wysokości 4-krotności stopy lombardowej. Pozwana nie dokonała całkowitej spłaty zobowiązania, a strona powodowa wypowiedziała umowę z dniem 22 sierpnia 2012 r. i pozostawiła pozostałą do spłaty kwotę w stan wymagalności. Na dzień sporządzenia pozwu na kwotę dochodzonego roszczenia składały się następujące składniki:

- 5.578,34 zł – kwota kapitału wymaganego do spłaty,

- 789,59 zł - kwota odsetek umownych naliczonych przed wypowiedzeniem,

- 151,67 zł – kwota odsetek karnych naliczonych zgodnie z umową,

- 819,31 zł – kwota odsetek po wypowiedzeniu,

- 2.805 zł – kwota opłaty operacyjnej za obsługę pożyczki,

- 275 zł – kwota opłaty przygotowawczej za udzielenie pożyczki (prowizja za udzielenie pożyczki),

- 45 zł – kwota kosztów zapadłych.

Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym i przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Wołowie, który postanowieniem z dnia 2 lutego 2016 r. stwierdził swoją niewłaściwość i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu dla Wrocławia-Śródmieścia.

W piśmie procesowym złożonym na rozprawie w dniu 2 lutego 2016 r. pozwana wniosła o oddalenie powództwa i wzajemne zniesienie kosztów procesu podnosząc zarzut naruszenia art. 385 ¹ § 1 k.c. poprzez zamieszczenie we wzorcu umowy nie uzgodnionych indywidualnie postanowień kształtujących prawa i obowiązki pozwanej w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszających jej interesy, a także naruszenie art. 58 k.c. poprzez obejście przez pożyczkodawcę przepisu art. 359 § 2 ¹ k.c. w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia umowy pożyczki.

Przyznała, iż zawarła ze stroną powodową umowę pożyczki gotówkowej zobowiązując się do jej zwrotu w 24 miesięcznych ratach, w tym do zapłaty na rzecz pożyczkodawcy: 1) opłaty przygotowawczej – 300 zł, 2) opłaty operacyjnej – 3.060 zł, 3) odsetek od kapitału – 1.611,47 zł. Zarzuciła jednakże, iż opłata operacyjna w kwocie 3.060 zł została nałożona z naruszeniem art. 385 ¹ § 1 k.c., w treści umowy nie jest bowiem doprecyzowane, jaki jest charakter tej opłaty i z jakimi czynnościami po stronie pożyczkodawcy wiąże się narzucony w ten sposób koszt, tj. jakie świadczenie wzajemne otrzymuje pożyczkobiorca w zamian za jej uiszczenie. W ocenie pozwanej opłata ta ma charakter fikcyjny, gdyż pożyczkodawca nie świadczy żadnej usługi wynikającej z tej opłaty, a jest ona w istocie ukrytym wynagrodzeniem pożyczkodawcy za udostępnienie kapitału. Biorąc pod uwagę ograniczenia wynikające z art. 359 § 2 ¹ k.c. w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia umowy pożyczki (odsetki maksymalne), w ocenie pozwanej narzucenie we wzorcu umownym opłaty operacyjnej stanowi oczywistą próbę obejścia prawa poprzez zastąpienie odsetek od pożyczonego kapitału inną opłatą, której wysokość nie będzie ograniczona normą art. 359 k.c., tym bardziej, że oprócz opłaty operacyjnej umowa przewiduje zapłatę opłaty przygotowawczej w kwocie 300 zł i odsetek od pożyczonego kapitału w wysokości maksymalnej. Pozwana zakwestionowała także te postanowienia wzorca umowy, które dopuszczają możliwość obciążenia jej opłatami z tytułu wezwań (monitów) oraz innych czynności windykacyjnych. Podniosła, że stanowią one w istocie substytut kary umownej nałożonej na konsumenta, gdyż podstawa ich nałożenia oraz wysokość jest całkowicie oderwana od rzeczywistych świadczeń podejmowanych przez pożyczkodawcę w związku z opóźnieniem w spłacie zobowiązania pieniężnego, a ponadto umowa nie określa, ile jednostkowych czynności windykacyjnych może podjąć pożyczkodawca w związku z opóźnieniem w zapłacie. Pozwana podniosła również, że częściowo zaspokoiła uzasadnione roszczenia pożyczkodawcy, natomiast spłaty zostały częściowo zaliczone na kwestionowane opłaty.

Na rozprawie w dniu 6 czerwca 2016 r. pełnomocnik pozwanej sprecyzował stanowisko wyrażone w piśmie procesowym z dnia 2 lutego 2016 r. wskazując, ze pozwana nie kwestionuje swojego zadłużenia do kwoty 5.313,34 zł, co stanowi wypłacony jej kapitał pożyczki pomniejszony o dokonane przez nią wpłaty, a zaliczone na kapitał i opłatę operacyjną, której zasadność pozwana kwestionuje, a nie kwestionuje wpłat zaliczonych na odsetki. Pełnomocnik wyraził wątpliwość wobec naliczenia skapitalizowanych odsetek umownych i odsetek od dnia wniesienia pozwu podnoszą, że strona powodowa nie przedstawiła sposobu wyliczenia tych odsetek, wobec czego zakwestionował ich wysokość.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana H. J. zawarła w dniu 12 grudnia 2013 r. z (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...)z siedzibą we W. umowę pożyczki nr (...), na mocy której pożyczkodawca udzielił jej pożyczki gotówkowej w kwocie 9.360 zł (Kwota pożyczki) na okres od dnia zawarcia umowy do dnia 7 grudnia 2015 r. (§ 1 pkt 1), a pożyczkobiorca otrzymał do dyspozycji kwotę pożyczki w wysokości 6.000 zł (Kwota pożyczki do wypłaty) (§ 2 pkt 3). Oprocentowanie nominalne pożyczki naliczane od całkowitej kwoty pożyczki było stałe w okresie obowiązywania umowy i wynosiło 16 % w stosunku rocznym, przy czym nie mogło przekraczać czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP (§ 3 pkt 1 i 3). Kwota naliczonych odsetek umownych od kwoty pożyczki wynosiła 1.611,47 zł (§ 3 pkt 2). Całkowita kwota do zapłaty przez pożyczkobiorcę ustalona na dzień sporządzenia umowy wnosiła 10.971,47 zł i składała się z:

a)  całkowitej kwoty pożyczki 9.360 zł, na którą składały się:

a.  kwota pożyczki do wypłaty 6.000 zł,

b.  prowizja za wypłatę gotówkową lub przelew 0 zł,

c.  opłata przygotowawcza 300 zł,

d.  opłata operacyjna 3.060 zł,

b)  całkowitego kosztu pożyczki, na który składały się:

a.  kwota odsetek naliczonych za okres kredytowania 1.611,47 zł (§ 4 pkt 2).

Pozwana zobowiązała się do terminowego zwrotu udzielonej jej pożyczki wraz ze wszelkimi kosztami, opłatami oraz odsetkami (całkowita kwota do zapłaty) w 24 ratach miesięcznych równych w wysokości 457,15 zł każda, płatnych do dnia 6 każdego miesiąca, począwszy od dnia 6 stycznia 2014 r. (§ 5 pkt 1). Umowa przewidywała, że za okres opóźnienia w spłacie pożyczki lub spłacie raty albo jej części pożyczkodawca naliczać będzie odsetki od zadłużenia przeterminowanego (odsetki karne), których stopa jest zmienna, na dzień zawarcia umowy wynosi 16% i jest równa czterokrotności aktualnej na dany dzień wysokości stopy kredytu lombardowego NBP (§ 6 pkt 2). W przypadku nieterminowej spłaty pożyczki pożyczkobiorca wyraził zgodę na dokonywanie przez pożyczkodawcę następujących działań:

a)  wysyłania do pożyczkobiorcy pisemnych monitów zawierających wezwanie do zapłaty w związku z nieterminową spłatą pożyczki w postaci SMS i listów,

b)  kontaktu telefonicznego z pożyczkobiorcą w celu wezwania do zapłaty w związku z nieterminową spłatą pożyczki,

c)  prowadzenie przez pożyczkodawcę lub za pośrednictwem osób trzecich działań zmierzających do windykacji wymagalnych wierzytelności przysługujących mu na podstawie umowy, polegających na monitach telefonicznych i w postaci wiadomości SMS tekstowych oraz głosowych, a także wizytach osobistych w miejscu zamieszkania,

przy czym łączny koszt powyższych działań nie mógł przekroczyć kwoty 100 zł miesięcznie (§ 6 pkt 6 i 7). Pozwana wyraziła zgodę na obciążenie jej opłatami za każdy otrzymany monit oraz za działania windykacyjne, a katalog stosowanych środków monitujących, wysokość opłat oraz zasady stosowania tych czynności, a także podstawę prawną ustalenia wysokości kosztów sądowych i komorniczych określała Tabela (§ 6 pkt 8 i 9).

W razie opóźnienia pożyczkobiorcy w zapłacie dwóch pełnych rat pożyczkodawca miał prawo wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30 dniowego terminu wypowiedzenia po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy listem zwykłym do zapłaty zaległych rat w terminie 7 dni od otrzymania wezwania (§ 6 pkt 11).

Dowód: - umowa pożyczki, k. 12-17

W dniach 7 stycznia i 6 lutego 2014 r. pozwana spłaciła dwie raty kredytu w wysokości po 457,15 zł każda.

Dowód: - wydruk – tabela zadłużenia, k. 58-59.

Pismem z dnia 22 sierpnia 2014 r. strona powodowa (następca prawny pożyczkodawcy) wypowiedziała pozwanej umowę pożyczki żądając zwrotu całkowitej kwoty pożyczki, która na dzień 22 sierpnia 2014 r. wyniosła 9.451,02 zł.

Dowód: - zawiadomienie o wypowiedzeniu umowy, k.18.

Po wniesieniu pozwu pozwana dokonała wpłat na łączną kwotę 192,73 zł.

Dowód: - wydruk – tabela zadłużenia, k. 58-59.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Bezspornym w sprawie był fakt związania stron umową pożyczki gotówkowej, jak również fakt wypłacenia pozwanej w oparciu o tę umowę pożyczki w kwocie 6.000 zł oraz spłaty przez nią jedynie dwóch rat z tego tytułu w łącznej wysokości 914,30 zł. Następstwo prawne strony powodowej wynikało z przekształcenia spółki (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...)z siedzibą we W. w spółkę (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka jawna, na którą to okoliczność strona powodowa przedłożyła odpis pełny z KRS.

Spór sprowadzał się w istocie do rozstrzygnięcia, czy na pozwanej spoczywał obowiązek zapłaty opłaty operacyjnej, odsetek umownych i odsetek z tytułu opóźnienia oraz dalszych kosztów i opłat naliczanych przez stronę powodową w związku z nie wywiązaniem się z warunków zawartej umowy. Pozwana nie kwestionowała bowiem swojego zobowiązania z tytułu kapitału pożyczki.

Żądanie strony powodowej znajduje podstawę w art. 720 § 1 k.c. zgodnie z którym przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Oceniając okoliczności faktyczne niniejszej sprawy przez pryzmat przepisów prawa materialnego Sąd doszedł do przekonania, iż zasługuje na uwzględnienie zarzut pozwanej, która kwestionowała zasadność żądania opłaty operacyjnej.

Jak wynika z okoliczności niniejszej sprawy umowa pożyczki zawarta pomiędzy stronami oparta była o istniejący u strony powodowej wzorzec umowy. Postanowienia umowy nie były z pozwaną negocjowane (poza wysokością kwoty wypłaconej pożyczki), a pozwana zawarła tę umowę jako konsument.

Powyższe powoduje, iż koniecznym w niniejszej sprawie stało się rozważenie, czy w świetle art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienie umowne przewidujące obowiązek zapłaty przez pożyczkobiorcę opłaty operacyjnej (za obsługę pożyczki), jako że nie zostało uzgodnione indywidualnie z pozwaną – konsumentem, jest dla niej wiążące. Zgodnie z tym przepisem postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Z art. 385 ¹ § 3 k.c. wynika, iż nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

Zdaniem Sądu z taką właśnie sytuacją mamy do czynienia w rozpoznawanej sprawie. W ocenie Sądu, zapis umowy, pozwalający stronie powodowej na pobranie opłaty operacyjnej w wysokości 3.060 zł (przy kwocie udzielonej pożyczki 6.000 zł) godzi w dobre obyczaje oraz narusza w sposób rażący interes konsumenta. Opłatę tę należy uznać za rażąco wygórowaną i nie mieszczącą się w granicach swobody kontraktowania, określonej w art. 353 ¹ k.c., zważywszy że dłużnik zmuszony był przystać na tak ustalone warunki ze względu na swoją słabszą pozycję negocjacyjną.

Wskazać należy, iż opłata operacyjna stanowi kwotę przewyższającą połowę udzielonej pożyczki, a umowa nie przewiduje żadnego świadczenia wzajemnego pożyczkodawcy odpowiadającego obowiązkowi zapłaty tej kwoty. Świadczy to jednoznacznie o tym, iż zastrzeżona ona została jedynie w celu maksymalizacji zysków wierzyciela, co prowadzi do obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych i nie powinno korzystać z ochrony prawnej. Opłata ta przysporzyłaby nadmiernych i nieusprawiedliwionych zysków wierzycielowi i jednocześnie stanowiłaby nieuzasadnione pokrzywdzenie dłużnika i prowadziła do jego znacznego zubożenia. Jednocześnie, jako że postanowienie umowne dotyczące tej opłaty nie zostało indywidualnie uzgodnione z pozwaną, z mocy art. 385 ¹ §1 k.c. nie wiąże ono stron. Nie prowadzi to jednocześnie do nieważności pozostałych postanowień umowy, zgodnie bowiem z art. 385 ¹ §2 k.c. strony są związane umową w pozostałym zakresie.

Wobec zakwestionowania przez pozwaną kosztów czynności windykacyjnych Sąd uznał, że strona powodowa nie udowodniła ani ich wysokości ani zasadności ich żądania. Umowa pożyczki w zakresie katalogu środków monitujących, wysokości opłat oraz zasad stosowania tych czynności odsyła bowiem do Tabeli, która nie została przez stronę powodową przedłożona. Ponadto strona powodowa nie powołała dowodu z żadnego wezwania do zapłaty czy monitu, a jedynie w wydruku obrazującym zadłużenie pozwanej wyszczególniła kwoty w pozycji: koszty. Z tych względów Sąd uznał za nieudowodnione żądanie pozwu w zakresie kosztów w kwocie 45 zł, nie uwzględniając tej kwoty w sumie zasądzonej od pozwanej na rzecz strony powodowej.

W odniesieniu do opłaty przygotowawczej w kwocie 300 zł pozwana nie podnosiła żadnych zarzutów. Sąd uznał, że zapis umowy przewidujący wysokość prowizji za udzielenie pożyczki na poziomie 5% wypłaconej pożyczki nie stanowi klauzuli abuzywnej i jest wiążący dla stron.

Odnosząc się do żądania w zakresie odsetek skapitalizowanych przez stronę powodową w pozwie, Sąd uznał za uzasadnione zarówno żądanie odsetek umownych ustalonych w umowie na kwotę 1.611,47 zł, jak i odsetek karnych (za opóźnienie w spłacie pożyczki) ustalonych w umowie na poziomie odsetek maksymalnych. Postanowienia umowne przewidujące obowiązek zapłaty tych odsetek nie naruszały bowiem przepisów o odsetkach maksymalnych.

Mając powyższe na uwadze Sąd zasądził od pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 6.918,19 zł, która została wyliczona w następujący sposób:

- dwie wpłaty pozwanej dokonane w dniach 7 stycznia i 6 lutego 2014 r. zostały zaliczone: z pierwszej wpłaty 90,27 zł na odsetki umowne a 12,50 zł na opłatę przygotowawczą (prowizję za udzielenie pożyczki), z drugiej wpłaty: 122,21 zł na odsetki umowne a 12,50 zł na opłatę przygotowawczą (zgodnie z tabelą zadłużenia k. 58-59),

- zatem pozostała do zapłaty opłata przygotowawcza wyniosła 275 zł,

- kwota pozostałych żądanych przez stronę powodową odsetek umownych wynosiła 789,59 zł,

- pozostała część w/w wpłat została zaliczona na kapitał (kwotę wypłaconej pozwanej pożyczki) i pomniejszyła go do kwoty 5.323,18 zł (6.000 zł – 354,38 zł – 322,44 zł),

- odsetki karne za opóźnienie w spłacie pożyczki naliczone od w/w należności wyniosły 123,93 zł do chwili wypowiedzenia umowy i 599,22 zł po wypowiedzeniu liczone do dnia poprzedzającego wniesienie pozwu;

- powyższe kwoty zostały pomniejszone o wpłaty klienta uwidocznione w tabeli zadłużenia (w datach: 08-10-2015 r., 12-11-2015 r., 14-12-2015 r., 16-01-2016 r., 15-02-2016 r., 15-03-2016 r., 14-04-2016 r.) w łącznej kwocie 192,73 zł.

Odsetki karne do daty wypowiedzenia umowy wyniosły 123,93 zł i zostały wyliczone w następujący sposób (w oparciu o dane z tabeli zadłużenia k. 58-59):

Okres naliczania odsetek	Kapitał zapadły	Odsetki umowne zapadłe	Opłata przygotowawcza zapadła	Razem saldo zadłużenia	Suma odsetek
od 07-03-14 do 07-04-14	211,04 zł	106,27 zł	12,50 zł	329,81 zł	4,63 zł (16%)
od 08-04-14 do 06-05-14	411,66 zł	222,80 zł	25 zł	659,46 zł	8,38 zł (16%)
od 07-05-14 do 06-06-14	627,53 zł	324,08 zł	37,50 zł	989,11 zł	13,44 zł (16%)
od 07-06-14 do 07-07-14	841,26 zł	427,50 zł	50 zł	1.318,76 zł	17,92 zł (16%)
od 08-07-14 do 06-08-14	1.059,79 zł	526,12 zł	62,50 zł	1.648,41 zł	21,68 zł (16%)
od 07-08-14 do 08-10-14	1.286,22 zł	616,84 zł	75 zł	1.978,06 zł	54,63 zł (16%)
od 09-10-14 (zmiana oprocentowania na 12%) do 13-10-14 (skutek wypowiedzenia)	1.286,22 zł	616,84 zł	75 zł	1.978,06 zł	3,25 zł (12%)

Odsetki karne od daty wypowiedzenia umowy do dnia poprzedzającego złożenie pozwu wyniosły 599,22 zł i zostały wyliczone od zadłużenia przeterminowanego w łącznej kwocie 6.387,77 zł (na które złożyły się: kapitał w kwocie 5.323,18 zł, odsetki umowne 789,59 zł i opłata przygotowawcza 275 zł) w następujący sposób:

- za okres od 14 października 2014 r. do 4 marca 2015 r. w kwocie 298,21 zł (12%),

- za okres od 5 marca 2015 r. (data zmiany oprocentowania) do 23 sierpnia 2015 r. w kwocie 301,01 zł (10%).

O dalszych odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c., zgodnie z którym wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Sąd zasądził odsetki od dnia 25 sierpnia 2015 r. zgodnie z żądaniem pozwu, w tym od 1 stycznia 2016 r. odsetki ustawowe za opóźnienie.

Orzeczenie o kosztach jak w punkcie III sentencji wyroku znajduje podstawę w art. 100 zd. 1. k.p.c., zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Zatem skoro strona powodowa wygrała proces w 68% %, a poniosła koszty w łącznej wysokości 2.942,31 zł, na które to koszty składa się uiszczona opłata od pozwu wraz z opłatą manipulacyjną w łącznej kwocie 525,31 zł oraz koszty zastępstwa procesowego wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa w wysokości 2.417 zł, a pozwana nie poniosła żadnych kosztów, Sąd zasądził na rzecz strony powodowej kwotę 2.000 zł (2.942,31×68%).