Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 31 grudnia 2021 r. powodowie E. L., M. L., B. L. i T. L. wnieśli przeciwko stronie pozwanej (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. o ustalenie, że rata kredytu wynikająca z umowy o kredyt hipoteczny (...) zawartej pomiędzy E. L. i K. L., którego następcami prawnymi są M. L., B. L. i T. L. a poprzednikiem pozwanego banku tj. (...) S.A. Oddział w Polsce wynosi 310,27 zł oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz:

- powódki E. L. kwoty 23.376,34 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 24.08.2021 r. do dnia zapłaty,

- powoda M. L. kwoty 3.618,73 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 14.12.2021 r. do dnia zapłaty,

- powoda B. L. kwoty 3.618,73 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 14.12.2021 r. do dnia zapłaty,

- powoda T. L. kwoty 3.618,73 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 14.12.2021 r. do dnia zapłaty.

Nadto powodowie wnieśli o zasądzenie od pozwanego na rzecz każdego z powodów kosztów procesu według norm przepisanych wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu wskazali, że każdy z powodów występuje ze sprawą opartą na jednakowej podstawie faktycznej i prawnej, a każdy z nich kwestionuje analogiczne zapisy zawartej z pozwanym bankiem umowy kredytu, a zatem między nimi zachodzi współuczestnictwo formalne. W ocenie powodów wspólne okoliczności faktyczne uzasadniają prowadzenie jednego postępowania dowodowego, zapobiegając powstaniu rozbieżności ocen faktycznych i prawnych. Powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego, wyjaśnili, że współuczestnictwo formalne, w przeciwieństwie do współuczestnictwa materialnego, charakteryzuje się brakiem materialnoprawnej więzi między współuczestnikami, a ich współwystępowanie po jednej ze stron procesu ma charakter stricte procesowy. Wskazali, że przy współuczestnictwie formalnym występuje tyle różnych przedmiotów sporu (zaskarżenia), ilu jest współuczestników formalnych, bowiem każdy z nich mógłby występować w procesie samodzielnie, tok postępowania w stosunku do każdego z nich jest niezależny, różne mogą być rozstrzygnięcia w stosunku do każdego z współuczestników. Powodowie wyjaśnili również, że w sprawie występują roszczenia jednego rodzaju, oparte na jednakowej podstawie faktycznej i prawnej. Odnosząc się do stanu faktycznego sprawy, wskazali, że w dniu 17 sierpnia 2011 r. zawarli umowę o kredyt hipoteczny (...), której celem było pokrycie kosztów dodatkowych związanych z udzieleniem kredytu oraz spłata i restrukturyzacja zobowiązań prywatnych kredytobiorców. Wyjaśnili, że w dniu 10 listopada 2015 r. zmarł K. L., zaś jego spadkobiercami są synowie: B., T. i M. L.. Wskazali, że po zidentyfikowaniu naruszenia ustawy o kredycie konsumenckim E. L. złożyła pozwanemu oświadczenie o sankcji kredytu darmowego dotyczące spornej umowy oraz wezwanie do zapłaty. W odpowiedzi bank odmówił uznania reklamacji, nie odnosząc się do zarzutów zaniżenia wartości (...) i (...) oraz nieuwzględnienia podwyższenia oprocentowania do czasu wpisu hipoteki. Pismem z dnia 14 października 2021 r. bank przedłużył termin rozpoznawania reklamacji do 60 dni kalendarzowych, mimo, iż ustawa zastrzega termin maksymalnie 30 dni, wobec tego, w myśl przepisów ustawy z 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym, reklamacja powoda została rozpatrzona zgodnie z wolą klienta. Pismem z dnia 29 listopada 2021 r. oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego złożyli również spadkobiercy K. L., na które nie otrzymali odpowiedzi. Odnosząc się do wysokości dochodzonego żądania powodowie wyjaśnili, że ½ wpłat poczynionych przez kredytobiorców, ponad kwotę należną z sankcji kredytu darmowego, tj. 310,27 zł w dacie wymagalności raty podlega podziałowi na rzecz każdego z nich, a zatem na rzecz B., M. i T. L. przypada kwota po 3.618,73 zł. E. L. jako jedyna reguluje wspólne zobowiązanie małżonków, tym samym przysługuje jej połowa należności za okres od dnia zawarcia umowy do dnia śmierci K. L. oraz całość wpłat poczynionych po jego śmierci – łącznie 23.376,34 zł. W odniesieniu do niezgodności umowy z przepisami ustawy o kredycie konsumenckim w brzmieniu z 20 lipca 2001 r., powodowie wyjaśnili, że skorzystanie z sankcji kredytu darmowego jest uzasadnione sprzecznością umowy z:

- art. 4 ust. 2 pkt 3 u.k.k. poprzez brak przedstawienia w umowie zasad i terminów spłaty kredytu,

- art. 4 ust. 2 pkt 5 u.k.k. poprzez niewskazanie jako innego kosztu związanego z udzieleniem kredytu kosztu podwyższenia oprocentowania do czasu wpisu hipoteki, który bez wątpienia koszt taki stanowi,

- art. 4 ust. 2 pkt 6 u.k.k. poprzez błędne (nieuwzględniające kosztu podwyższenia oprocentowania) podanie wartości takich jak całkowity koszt kredytu oraz rzeczywista roczna stopa oprocentowania,

- art. 4 ust. 2 pkt 9 u.k.k. poprzez brak informacji o łącznej kwocie wszystkich kosztów, opłat i prowizji, do których zapłaty zobowiązany jest konsument w związku z zawarciem umowy.

Zdaniem powodów, do całkowitego kosztu kredytu oraz rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania należało uwzględnić podwyższone oprocentowanie określone w § 7 ust. 1 pkt 2 in fine, skoro bank sam wskazał, że powstanie hipoteki trwa 3 miesiące zgodnie z § 10 ust. 6 umowy. Tym samym wartość całkowitego kosztu kredytu jest zaniżona o 626,77 zł, czyniąc oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego skutecznym i prawnie doniosłym. Nieujawnienie kosztu podwyższonego oprocentowania z jednej strony samo w sobie stanowi uchybienie przepisom ustawy (art. 4 ust. 2 pkt 5 u.k.k.), a ponadto jego niezastosowanie do obliczenia całkowitej kosztu kredytu oraz rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania prowadzi do naruszenia art. 4 ust. 2 pkt 6 u.k.k. Kolejną wadą umowy jest brak wskazania wymaganych przez art. 4 ust. 2 pkt 3 u.k.k. zasad spłaty kredytu, gdyż na podstawie § 6 ust. 5 umowy nie sposób jednoznacznie stwierdzić kiedy nastąpi wypłata kredytu jako decydująca o spłacie kredytu. W ocenie powodów, w celu prawidłowego wywiązania się z obowiązku nałożonego na podstawie art. 4 ust. 2 pkt 3, w umowie powinny znaleźć się konkretne zasady pozwalające na odtworzenie terminów, w których powód ma spłacać raty. Dalej powodowie podnieśli, że niewątpliwym naruszeniem ustawy jest także brak określenia łącznej kwoty wszystkich kosztów, opłat i prowizji, do których zapłaty konsument był zobowiązany w związku z zawarciem umowy. W uzasadnieniu wniosku o udzielenie zabezpieczenia roszczenia wyjaśnili, że dalsza spłata dokonywana przez czas trwania procesu spowoduje wzrost sumy, której zasądzenia będą żądać powodowie, nadto spowoduje konieczność dokonywania kolejnych rozszerzeń powództwa, przyczyni się do nieuzasadnionego przedłużania postępowania ze względu na konieczność wielokrotnego dokonywania zmian powództwa. Jednocześnie ubezskuteczni to cel Dyrektywy o kredycie konsumenckim i ochronie konsumenta, gdzie Sąd ma stanąć na straży ochrony konsumenta i zapewnić, by jego prawa nie były naruszane. Odnosząc się do wysokości roszczenia, wyjaśnili, że na dzień 31 grudnia 2021 r. na poczet spłaty kredytu zaliczono kwotę 71.775,23 zł (po rozliczeniu kwoty odsetek w wysokości 9.513,92 zł jako nadpłaty). Natomiast do dnia śmierci K. L. na poczet spłaty kredytu uiszczono łącznie 36.915,65 zł, zaś przy przyjęciu sankcji kredytu darmowego strona powinna zapłacić kwotę 37.542,67 zł (310,27 zł x 121 rat), zaś do dnia śmierci K. L., należność banku wynosiła 15.203,23 zł (310,27 zł x 49 rat). Tym samym za okres od dnia zawarcia umowy do dnia śmierci K. L. wartość świadczenia nienależnego wynosi ogółem 21.712,42 zł, a zatem na rzecz E. L. – 10.856,21 zł, zaś na rzecz każdego ze spadkobierców po 3.618,73 zł. Po śmierci K. L. wartość świadczenia nienależnego wyniosła 12.520,13 zł i w całości przypada E. L.. Wartość należności została obliczona w ten sposób, że kwota 310,27 zł została pomnożona przez liczbę rat (72), co dało kwotę 22.339,44 zł, a następnie odjęta od kwoty 34.859,57 zł stanowiącej równowartość faktycznie wpłaconych środków przez E. L. po śmierci K. L.. W odniesieniu do wartości przedmiotu sporu, wskazali, że jest ona równa świadczeniu ratalnemu w łącznej wysokości 3.723,25 zł (310,27 zł x 12 miesięcy) oraz sumie żądanych świadczeń nienależnych.

Postanowieniem z dnia 21 lutego 2022 r. Sąd oddalił wniosek o udzielenie zabezpieczenia powództwa.

W odpowiedzi na pozew z dnia 10 maja 2022 r. pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powodów na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych wraz z odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty. Motywując tak wyrażone stanowisko, w pierwszej kolejności podniósł zarzut braku legitymacji czynnej M. L., T. L. i B. L., wskazując, że umowa kredytu jest wyłącznie umową zobowiązaniową o charakterze majątkowym i wszelkie twierdzenia powodów, jakoby uprawnienie osobiste K. L., tj. uprawnienie do złożenia oświadczenia prawnokształtującego, przechodziły na spadkobierców tego konsumenta są bezzasadne. Zdaniem pozwanego oświadczenie, o którym mowa w art. 15 u.k.k. może złożyć wyłącznie konsument, ma ono bowiem charakter kwalifikowany, należy do kategorii czynności prawnych, których dokonać może tylko podmiot, mający określoną cechę, w tym przypadku konsument będący stroną umowy kredytu. Wobec okoliczności, że spadkobiercy nie są stroną umowy, a wyłącznie odpowiadają za długi spadkowe K. L., nie można uznać, iż przysługuje im uprawnienie do złożenia oświadczenia prawnokształtującego z art. 15 u.k.k. Nadto wyjaśnił, że nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, zaś skoro K. L. za życia takiego oświadczenia nie złożył, jako prawo osobiste wygasło wraz z jego śmiercią, w konsekwencji nie przechodząc na spadkobierców. Pozwany podniósł, że uznanie prawa do złożenia oświadczenia w trybie art. 15 u.k.k. wyłącznie przez konsumenta jako prawo osobiste zostało również wskazane w aktualnym orzecznictwie opartym na art. 45 u.k.k., wskazującym na charakter tej wierzytelności. Wskazał, że w orzecznictwie wyrażono pogląd, zgodnie z którym przelew przyszłej, potencjalnej wierzytelności pożyczkobiorcy był niedopuszczalny, gdyż uwzględniając szczególny charakter sankcji z art. 45 u.k.k., mający na celu ochronę interesów konsumenta, niedopuszczalne jest dokonanie przelewu wierzytelności mogącej powstać wskutek zastosowania sankcji darmowego kredytu. W dalszej kolejności pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczenia powodów, wskazując, że umowa została zawarta w dniu 17 sierpnia 2011 r., a zatem jest to termin początkowy, który otwierał przed kredytobiorcami możliwość podjęcia działań w celu postawienia w stan wymagalności roszczenia bezterminowego. Przyjmując okres, w którym pozwany odpowiedział powódce E. L. na złożone oświadczenie o skorzystaniu z sankcji darmowego kredytu tj. 12 dni oraz dodając dodatkowe 14 dni na inne czynności związane z merytorycznych przygotowanie pisma, należy wskazać, iż gdyby konsumenci podjęli czynności w najwcześniej możliwym terminie to roszczenie stałoby się wymagalne w ciągu miesiąca tj. 17 września 2011 r. Zgodnie z regułami intertemporalnymi nowelizacji Kodeksu cywilnego, 10-letni termin przedawnienia upłynąłby w dniu 17 września 2021 r. W tych okolicznościach roszczenie powodów jest przedawnione, ponieważ zostało złożone po upływie 10 lat. Wskazał, że argumentacja dotycząca okresu przedawnienia roszczenia z art. 15 u.k.k. jest szczególnie doniosła biorąc pod uwagę celowość wprowadzenia tego przepisu, dalszą wykładnię historyczną (tj. wprowadzenie art. 45 u.k.k.) oraz brak zastrzeżenia terminu do złożenia oświadczenia przez kredytobiorców o skorzystaniu z sankcji darmowego kredytu w ustawie z dnia 20 lipca 2001 r., który to termin został zastrzeżony dopiero w ustawie z dnia 12 maja 2011 r. Wyjaśnił, że przepis art. 15 u.k.k. ma charakter sankcyjny, wysoce restrykcyjny wobec banków i wyjątkowy, a zatem nie należy go interpretować rozszerzająco, zaś jego wykładnia winna być ścisła. Zdaniem pozwanego instytucja przedawnienia stanowi jedyny sposób ochrony pozwanego przed przedmiotowymi roszczeniami oraz umożliwia ustabilizowanie stosunku prawnego i uchylenie stanu niepewności co do roszczeń wynikających z art. 15 u.k.k. Odnosząc się do roszczenia powodów, pozwany zakwestionował jego wysokość, wskazując, że sposób wyliczenia i dokumenty przedłożone przez powodów nie dają możliwości dokonania dokładnych wyliczeń i otrzymania wyników przez nich zaprezentowanych. W odniesieniu do naruszenia art. 4 ust. 2 pkt 3 u.k.k. wskazał, że wymagania tego przepisu zostały spełnione w § 5 i 6 umowy kredytu oraz podniósł, że nie ma możliwości sporządzenia jednoznacznego harmonogramu płatności na etapie zawarcia umowy kredytu, ponieważ data początkowa jego spłaty ma bezpośredni związek z uruchomieniem kredytu, a ta okoliczność jest bezpośrednio związana z czynnościami i zachowaniem powodów. Dalej pozwany podniósł, że wymagania art. 4 ust. 2 pkt 5 i 6 u.k.k. zostały określone w § 10 ust. 6 umowy kredytu, zaś okoliczność zmiany kosztów w postaci obniżenia marży o 1,50 p.p. po wpisie zabezpieczenia hipotecznego na nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie zostało określone w § 7 ust. 1 umowy kredytu, a zatem nie sposób zgodzić się z interpretacją powodów. Podniósł, że stanowisko powodów, iż jedynym dokumentem, który może odnosić się do spełnienia wymagań z art. 4 ust. 2 pkt 9 u.k.k. jest umowa kredytu stoi w sprzeczności z orzecznictwem, które wskazuje, iż regulaminy, tabele taryf lub inne dokumenty odnoszące się do umowy kredytu, stanowią jej integralną część, jeżeli umowa określa ich status i strony umowy są uprawnione i zobowiązane do wyprowadzania z nich wniosków analogicznie jak do treści umowy kredytu. Wskazał, że umowa kredytu oraz załączniki dokładnie wskazują na wszystkie koszty, opłaty i prowizje, do których zobowiązany jest konsument w związku z zawarciem umowy kredytu. Zdaniem pozwanego, twierdzenia powodów stanowią wyłącznie dowolną wykładnię i całkowicie dowolną interpretację co do okoliczności, jak szczegółowe powinny to być dane, która nie znajduje uzasadnienia zarówno w treści ustawy jak i jej interpretacji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 17 sierpnia 2011 r. E. L. i K. L. zawarli z (...) S.A. Oddział w Polsce z siedzibą w W. umowę o kredyt hipoteczny nr (...). Na podstawie umowy łączącej strony bank udzielił powodom kredytu w kwocie 74.465,01 zł na okres 240 miesięcy, z przeznaczeniem na koszty dodatkowe związane z udzieleniem kredytu, spłatę i restrukturyzację zobowiązań w banku (§2). Kredyt oprocentowany był według zmiennej stopy procentowej, która na dzień sporządzenia umowy wynosiła 9,71% w stosunku rocznym, z zastrzeżeniem postanowień regulaminu w zakresie ustalania wysokości oprocentowania. Zmienna stopa procentowa była ustalana jako suma stopy referencyjnej WIBOR 3M oraz stałej marży banku w wysokości 5,00 punktów procentowych (§3).

Zgodnie z § 4 umowy, bank był uprawniony do pobierania opłat i prowizji określonych w Taryfie oprocentowania, opłat i prowizji dla kredytów hipotecznych (...). Bank zastrzegał sobie prawo do zmiany wysokości opłat i prowizji w sytuacjach określonych w Regulaminie. Bank informował klienta o zmianach wysokości opłat i prowizji w sposób określony w Regulaminie.

Zgodnie z § 5 umowy, wypłata kredytu realizowana była jednorazowo. Warunkiem wypłaty było spełnienie przez kredytobiorcę warunków uruchomienia kredytu, w tym określonych w decyzji kredytowej przekazanej kredytobiorcy (§ 5 ust. 2). Transze kredytu były wypłacane na podstawie złożonej w Banku przez kredytobiorcę pisemnej dyspozycji wypłaty środków z kredytu według wzoru obowiązującego w Banku. Umowa ulegała rozwiązaniu, jeżeli w ciągu 60 dni od dnia jej zawarcia kredytobiorca nie spełnił warunków uruchomienia kredytu, zgodnie z postanowieniem ust. 2.

W myśl § 6 umowy, kredytobiorca dokonywał spłaty rat kredytu obejmujących część kapitałową oraz część odsetkową w terminach i wysokościach określonych w umowie. Spłata następowała w 240 miesięcznych ratach równych. Data płatności pierwszej raty kredytu uzależniona była od daty wypłaty kredytu lub pierwszej jego transzy. O wysokości i dacie płatności pierwszej raty kredytu Bank informował kredytobiorcę listownie w ciągu 14 dni od dnia uruchomienia kredytu. Informacje na temat zmian stopy procentowej, wysokości rat spłaty oraz terminów spłaty kredytobiorca otrzymywał w wyciągu bankowym dotyczącym kredytu.

Jako zabezpieczenie spłaty kredytu wraz z odsetkami, odsetkami od zadłużenia przeterminowanego, opłatą za czynności związane z wyceną nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie kredytu i innymi opłatami i prowizjami wskazanymi w Taryfie, do których zapłaty kredytobiorca był zobowiązany na podstawie umowy, w tym Regulaminu oraz kosztów postępowania egzekucyjnego ustanowiono zabezpieczenie w postaci hipoteki do kwoty 96.804,51 zł ustanowioną na rzecz Banku na nieruchomości położonej we W. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyków we Wrocławiu prowadzi księgę wieczystą nr (...), wpisaną docelowo na pierwszym miejscu hipotecznym oraz cesję praw na rzecz Banku z polisy ubezpieczenia ww. nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych. Do czasu przedłożenia dokumentów potwierdzających powstanie hipoteki (prawomocny wpis hipoteki), Bank stosował podwyższoną marżę o 1,50 p.p., której obniżenie następowało na zasadach opisanych w Regulaminie. Wszelkie koszty związane z ustanowieniem zabezpieczeń, ich zmianą, utrzymaniem i realizacją na rzecz Banku ponosił kredytobiorca (§7).

Od zadłużenia przeterminowanego Bank pobierał odsetki o charakterze zmiennym, które w dniu sporządzenia umowy wynosiły 16% w stosunku rocznym. Szczegółowe zasady naliczania odsetek od zadłużenia przeterminowanego oraz zasady zmiany tego oprocentowania znajdowały się w Regulaminie (§8).

Zgodnie z § 10 ust. 6 umowy, Bank, stosownie do postanowień ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim poinformował (przy założeniu, że oprocentowanie kredytu, o którym mowa w § 3 nie ulegnie zmianie, kwota kredytu była wypłacona jednorazowo, w całości a kalkulacja nie uwzględniała ewentualnych różnic kursowych, kredyt udzielony był bez okresu karencji, opłata z tytułu zabezpieczenia przejściowego pobierana była w dniu uruchomienia kredytu, powstanie hipoteki na nieruchomości trwa 3 miesiące, a kredytobiorca ustanawiał zabezpieczenie spłaty kredytu w formie wymaganych ubezpieczeń na podstawie polis zawartych z zakładem ubezpieczeń współpracującym z Bankiem na ustalonych warunkach):

1)  szacunkowy całkowity koszt kredytu wynosił 94.682,45 zł,

2)  rzeczywista roczna stopa oprocentowania wynosiła 10,85%.

W § 16 umowy, zastrzeżono, że w zakresie nieuregulowanym umową zastosowanie miały postanowienia Regulaminu. Kredytobiorca oświadczył, że w dniu podpisania umowy otrzymał Regulamin i aktualną na dzień sporządzenia umowy Taryfę i zapoznał się z nimi.

Zgodnie z § 10 Regulamin kredytu hipotecznego udzielanego przez (...), dzień miesiąca, w którym następuje uruchomienie kredytu wyznacza dni wymagalności raty spłaty kredytu w kolejnych miesiącach. Jeśli uruchomienie kredytu następowało 29., 30., lub 31. dnia miesiąca, w kolejnych miesiącach, które posiadają mniejszą liczbę dni niż liczba wyznaczona przez dzień uruchomienia, dzień wymagalności raty spłaty kredytu przypadał na ostatni dzień danego miesiąca.

W myśl § 11 Regulaminu, o wysokości pierwszej raty spłaty kredytu oraz terminach spłaty Bank informował kredytobiorcę listownie w ciągu 14 dni od dnia uruchomienia kredytu. Wysokość rat spłaty kredytu należnych za poszczególne okresy rozliczeniowe mogła ulegać zmianom w szczególności w przypadku:

1) zmiany salda zadłużenia w związku z uruchomieniem kolejnej transzy kredytu w przypadku kredytów wypłacanych w transzach;

2) zakończenia okresu karencji;

3) zmiany wysokości oprocentowania;

4) zmiany długości okresu kredytowania;

5) zmiany kwoty kredytu;

6) dokonania wcześniejszej częściowej spłaty kredytu;

7) dokonania zmiany waluty kredytu.

Bank informował kredytobiorcę o wysokości kolejnych rat kredytu, wysokości oprocentowania oraz terminach spłaty listownie, w ciągu 14 dni od dnia zajścia powyższych zdarzeń.

Dowód: umowa o kredyt hipoteczny nr (...) z dnia 17.08.2011 r. wraz z załącznikami – k. 12-18, Regulamin kredytu hipotecznego udzielanego przez (...) k. 19-21, Taryfa Oprocentowania, Opłat i Prowizji – k. 22

W dniu 10 listopada 2015 r. zmarł K. L.. Spadek po K. L. na podstawie ustawy nabyli:

1)  syn T. L., w 1/3 części z dobrodziejstwem inwentarza,

2)  syn B. L., w 1/3 części z dobrodziejstwem inwentarza,

3)  syn M. L., w 1/3 części z dobrodziejstwem inwentarza.

Dowód: odpis skrócony aktu zgonu – k. 23, akt poświadczenia dziedziczenia rep. A nr 20835/2016 – k. 24

Wypłata kredytu w kwocie 74.465,01 zł nastąpiła w dniu 30 sierpnia 2011 r.

W okresie od 1 września 2011 r. do10 listopada 2015 r. E. L. i K. L. uiścili na rzecz Banku kwotę 36.915,65 zł, w tym 8 067,86 zł kapitału, 28.822,90 zł odsetek kapitałowych oraz 24,89 zł tytułem odsetek karnych.

W okresie od 10 listopada 2015 r. do 2 listopada 2021 r. E. L. uiściła na rzecz Banku kwotę 34 859,57 zł, w tym 16.260,05 zł tytułem kapitału, 18.596,75 zł tytułem odsetek kapitałowych oraz 2,77 zł tytułem odsetek karnych.

W okresie od 14 października 2011 r. do 30 grudnia 2011 r. zapłacone odsetki kapitałowe wyniosły łącznie 2.062,80 zł.

Dowód: zaświadczenie (...) Bank (...) S.A. z 10.11.2021 r. – k. 35, historia spłat do umowy nr (...) w okresie od 17.08.2011 r. do 09.11.2021 r. – k. 36-40, historia zmian oprocentowania w okresie od 17.08.2011 r. do 09.11.2021 r. – k. 41

W związku ze stosowaniem przez Bank podwyższonej marży o 1,50 p.p., oprocentowanie przez okres pierwszych trzech miesięcy od dnia uruchomienia kredytu wynosiło 11,21%, całkowity koszt kredytu wynosił 95.498,22 zł, (...) wyniosło 10,94%.

Dowód: kalkulacja – k. 25-27

W piśmie z dnia 14 sierpnia 2021 r. (doręczonym w dniu 16 sierpnia 2021 r.) E. L. złożyła (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego wobec naruszenia przez bank ustawy o kredycie konsumenckim, w szczególności niewskazania informacji o łącznej kwocie wszystkich kredytów, opłat i prowizji, do których zapłaty zobowiązany był konsument; zaniżenia (...) i (...) w umowie, jak również braku określenia zasad i terminów spłaty kredytu. Jednocześnie wezwała pozwany Bank do zapłaty kwoty 75.000 zł w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania.

W odpowiedzi z dnia 26 sierpnia 2021 r. (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. poinformowało E. L., iż nie znajduje podstaw do uznania reklamacji za zasadną. Wskazał, że umowa o kredyt hipoteczny nr (...) spełnia wszystkie warunki określone w ustawie z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim, w szczególności zawiera informacje odnośnie kosztów, opłat i prowizji, a całkowity koszt kredytu, jak i rzeczywista stopa procentowa nie zostały obniżone. Wskazał, że w umowie określono postanowienia odnośnie pobierania opłat i prowizji, a także zasady oraz terminy spłaty zobowiązania.

W piśmie z dnia 16 września 2021 r. E. L. podtrzymała swoje dotychczasowe stanowisko wskazując, że w umowie całkowity koszt kredytu wynosi 94.682,45 zł, podczas gdy przy uwzględnieniu podwyższenia oprocentowania wynikającego z § 7 ust. 1, prawidłowa wysokość wynosi 95.309,22 zł. Jednocześnie złożyła reklamację na odmowę przedstawienia zestawienia spłat wraz z sposobem ich rozksięgowania oraz zasad zmiany oprocentowania.

W odpowiedzi z 14 października 2021 r. Bank poinformował kredytobiorcę, że termin rozpatrywania reklamacji wydłużył się i stanowisko banku zostanie przesłane niezwłocznie po jej rozpatrzeniu, nie później niż w ciągu 60 dni kalendarzowych od dnia otrzymania pisma przez bank.

Decyzją z dnia 9 listopada 2021 r. (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. podtrzymało swoje stanowisko wyrażone w piśmie z 26.08.2021 r., a tym samym braku uznania rachunku kwotą 75.000 zł. Jednocześnie wskazał, że po raz pierwszy powziął informację na temat dokonania wpisu obciążającego hipotekę w księdze wieczystej na rzecz banku, podejmując decyzję o obniżeniu oprocentowania kredytu o 1,5% od 30.10.2011 r. Nadpłacone odsetki w kwocie 9.513,92 zł zostały zwrócone na konto techniczne przeznaczone do spłaty kredytu w dniu 8.11.2021 r.

Dowód: pismo z 14.08.2021 r. – k. 28, pismo z 26.08.2021 r. – k. 29-30, pismo z 16.09.2021 r. – k. 31, pismo z 14.10.2021 r. – k. 3, decyzja z 9.11.2021 r. – k. 33-34

W dniu 29 listopada 2021 r. (doręczonym 29.11.2021 r.) M. L., T. L. i B. L., jako spadkobiercy współkredytobiorcy złożyli (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego do umowy zawartej w dniu 24 sierpnia 2011 r., a sporządzonej w dniu 17 sierpnia 2011 r. zawartej między K. i E. L. a (...) S.A. Oddział w Polsce o nr (...). Wskazali, że podstawą oświadczenie jest zaniżenie (...) i (...) w umowie oraz wezwali Bank do zapłaty kwoty 40.000 zł w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania.

Dowód: oświadczenie z dnia 29.11.2021 r. – k. 42

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w przeważającej części.

W pierwszej kolejności należy wskazać, iż zdaniem Sądu powodom B. L., M. L. i T. L. przysługuje legitymacja czynna w niniejszym procesie.

Zgodnie z art. 922 § 1 k.c. prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. Nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami (§ 2).

Następca prawny dłużnika banku wstępuje w prawa i obowiązki majątkowe dłużnika, w tym w całą sytuację prawną poprzednika prawnego. Natomiast w skład spadku wchodzą także prawa podmiotowe bezpośrednie oraz prawa podmiotowe kształtujące. Ze względu na majątkowy charakter obowiązków i uprawnień wynikających z umowy kredytu oraz brak ścisłego związku z osobą spadkodawcy należy uznać, iż uprawnienia z tytułu umowy kredytu zawartej przez spadkodawcę przechodzą na spadkobierców kredytobiorcy.

W dalszej kolejności należało dokonać oceny zarzut przedawnienia roszczenia podniesionego przez pozwaną w odpowiedzi na pozew. Umowa kredytu została zawarta w dniu 17 sierpnia 2011 r., zaś przy uwzględnieniu terminu na złożenie odpowiedzi na oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego (12 dni) oraz dodatkowych 14 dni na pozostałe czynności, które to terminy zostały wprost przyznane przez pozwaną w odpowiedzi na pozew, o zwrot środków nienależnie pobranych na poczet spłaty kredytu wskutek istnienia sankcji kredytu darmowego, powodowie mogli się zwrócić najwcześniej w dniu 17 września 2011 r. Wobec tego zgodnie z art. 120 § 1 k.c. – z tą datą rozpoczął się bieg przedawnienia roszczenia powodów.

Roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia ma charakter bezterminowy. Początek biegu terminu przedawnienia roszczenia wynikającego z zobowiązania bezterminowego wyznacza się według art. 120 § 1 zdanie drugie k.c. Jak stanowi art. 5 ust. 1 ustawy z 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r., poz. 1104), do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych stosuje się od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Zgodnie jednak z ust. 2 art. 5 ustawy, jeżeli zgodnie z ustawą zmienianą w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy. Jeżeli jednak przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu. Stosownie zaś do art. 5 ust. 3 wzmiankowanego aktu prawnego, do przysługujących konsumentowi roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, których terminy przedawnienia są określone w art. 118 i art. 125 § 1 ustawy zmienianej w art. 1, stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu dotychczasowym. Natomiast zgodnie z art. 118 k.c. w brzmieniu obowiązującym do 9 lipca 2018 r. termin przedawnienia roszczenia powodów o zwrot nadpłaty świadczenia spełnianego ratalnie (a zatem nie mającego charakteru okresowego) wynosił 10 lat.

W tych warunkach Sąd stoi na stanowisku, iż wobec wniesienia pozwu w dniu 31 grudnia 2021 r. (k. 44), zarzut przedawnienia okazał się skuteczny co do rat odsetkowych zapadłych w okresie od 17 września 2011 r. do grudnia 2011 r. włącznie. Ich łączną wysokość ustalono na kwotę 2.062,80 zł, o którą należało obniżyć kwotę dochodzoną od pozwanego na podstawie art. 410 w zw. z art. 405 k.c.

W sprawie bezspornym było, iż E. L. i zmarły K. L. zawarli w dniu 17 sierpnia 2011 r. z poprzednikiem prawnym pozwanej umowę o kredyt hipoteczny nr (...). Poza sporem pozostawało także, że udzielony kredyt był kredytem konsumenckim w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim. W tym miejscu wskazać należy, że po zawarciu umowy kredytu weszła w życie nowa regulacja - ustawa o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 r., która uchyliła ustawę z dnia 20 lipca 2001 r., jednakże z uwagi na treść przepisu przejściowego uregulowanego w art. 66 nowej ustawy, do umowy pomiędzy stronami niniejszej sprawy, należy stosować przepisy ustawy dotychczasowej. Powodowie swoje żądania wywodzili z art. 15 ust. 1 tej ustawy, zgodnie z którym w przypadku naruszenia przez kredytodawcę postanowień art. 4-7 u.k.k. treść zawartej umowy o kredyt konsumencki ulega zmianie w ten sposób, że konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, obowiązany jest do zwrotu kredytu bez oprocentowania i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy, z zastrzeżeniem ust. 3, w terminie i w sposób ustalony w umowie. Jeżeli umowa nie określa sposobu spłaty kredytu, konsument obowiązany jest do jego zwrotu w równych ratach, płatnych co miesiąc od dnia zawarcia umowy. Jeżeli umowa nie przewiduje terminu spłaty kredytu, konsument obowiązany jest do jego zwrotu w terminie pięciu lat.

Regulacja art. 15 u.k.k. ma spełniać cele prewencji ogólnej i szczególnej. Przepis ten ma bowiem motywować kredytodawcę do przestrzegania określonych obowiązków, jakie nałożono na niego w ustawie o kredycie konsumenckim. Z drugiej strony przepis ten ma na celu ochronę interesów konsumenta, oferując mu instrument umożliwiający dochodzenie uprawnień wobec kredytodawcy, gdy nie wykona on albo nienależycie wykona określone obowiązki. W przypadku obowiązku informacyjnego naruszenie może polegać na podaniu konsumentowi nieprawdziwych lub niepełnych wiadomości. Sankcji podlega także zamieszczenie w dokumencie umowy informacji niejednoznacznych lub niezrozumiałych, co stanowi nienależyte wykonanie obowiązku przez kredytodawcę. W orzecznictwie podkreśla się, że obligatoryjne postanowienia umowy o kredyt konsumencki (art. 4 ust. 2 u.k.k.) powinny być w umowie uzgodnione wyraźnie, wyczerpująco i bezpośrednio, a nie przez odesłanie do informacji zawartych we wzorcach umownych, regulaminach lub inaczej nazwanych ogólnych warunkach stosowanych przy zawieraniu umów kredytowych. Konsument ma bowiem prawo do kompletnej i jednoznacznej informacji w sprawach mających istotne znaczenie dla zabezpieczenia jego interesu prawnego, szczególnie w warunkach masowego obrotu prawnego i wielości ofert na rynku, które nie zawsze posługują się prawdziwymi i pełnymi informacjami, a niekiedy wprowadzają w błąd lub w sposób ukryty godzą w indywidualny i zbiorowy interes konsumentów (wyrok SN z dn. 20 czerwca 2006 r., sygn. akt III SK 7/06 ).

W niniejszej sprawie powodowie twierdzili, że pozwany Bank nie dopełnił spoczywających na nim obowiązków informacyjnych, nałożonych przez art. 4-7 tej ustawy, wobec czego zaciągnięty przez niego kredyt przekształcił się w kredyt darmowy, co z kolei obliguje pozwanego do zwrotu jako nienależnego świadczenia z tytułu uiszczonego oprocentowania. Powodowie zarzucili pozwanej naruszenie postanowień art. 4 ust. 2 pkt 3,5,6, i 9 wskazując, że całkowity koszt kredytu oraz (...) zostały określone w sposób nieprawidłowy, nieuwzględniający stosowania podwyższonej marży Banku o 1,50 p.p. oraz brak uregulowania w zakresie terminów i zasad spłaty oraz wysokości poszczególnych rat w przedmiotowej umowie pożyczki. Po analizie umowy kredytu nr (...) z dnia 17.08.2011 r. Sąd uznał, że strona pozwana w istocie naruszyła postanowienia art. 4 ust. 2 pkt 3, 5, 6 oraz 9 powyższej ustawy. Zgodnie z powołanym wyżej artykułem, umowa o kredyt konsumencki powinna zawierać m.in. zasady i terminy spłaty kredytu (pkt 3), opłaty i prowizje oraz inne koszty związane z udzieleniem kredytu, w tym opłatę za rozpatrzenie wniosku kredytowego oraz przygotowanie i zawarcie umowy kredytowej, zwaną dalej "opłatą przygotowawczą", będące elementem całkowitego kosztu kredytu, oraz warunki ich zmiany (pkt 5), informację o całkowitym koszcie kredytu i rzeczywistej rocznej stopie oprocentowania, o których mowa w art. 7 ust. 1 i 2 (pkt. 6) oraz informację o łącznej kwocie wszystkich kosztów, opłat i prowizji, do których zapłaty zobowiązany jest konsument (pkt 9). W ocenie Sądu umowa kredytu konsumenckiego zawarta pomiędzy stronami zawierała powyższe informacje podane bądź w sposób nieprawidłowy, bądź też zbyt niedookreślony. Sąd w pełni podzielił argumentację powodów odnośnie błędnego nieuwzględnienia przez stronę pozwaną podwyższonego oprocentowania w całkowitym koszcie kredytu, co determinowało także określenie wysokości (...) w sposób nieprawidłowy. Sąd wskazał, iż zgodnie z art. 7 ustawy, w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia umowy, całkowity koszt kredytu oznacza wszystkie koszty wraz z odsetkami i innymi opłatami i prowizjami, które konsument jest zobowiązany zapłacić za kredyt, z wyjątkiem kosztów: które ponosi konsument w związku z niewykonaniem swoich zobowiązań wynikających z umowy o kredyt konsumencki, które w związku z nabyciem rzeczy lub usługi ponosi konsument, niezależnie od tego, czy nabycie następuje z wykorzystaniem kredytu, prowadzenia rachunku, z którego realizowane są spłaty, oraz kosztów przelewów i wpłat na ten rachunek, chyba że konsument nie ma prawa wyboru podmiotu prowadzącego rachunek, a koszty te przekraczają koszty dla rachunków oszczędnościowych stosowane przez podmiot prowadzący rachunek, ustanowienia, zmiany oraz związanych z wygaśnięciem zabezpieczeń i ubezpieczenia, z wyjątkiem kosztów ubezpieczenia spłaty kredytu - wraz z oprocentowaniem i pozostałymi kosztami - na wypadek śmierci, inwalidztwa, choroby lub bezrobocia konsumenta, wynikających ze zmiany kursów walut. czego koszty te wchodzą w skład całkowitego kosztu kredytu. Ujednolicona i sformalizowana kategoria całkowitych kosztów kredytu ma pozwolić konsumentowi na podjęcie możliwie świadomej decyzji co do zawarcia umowy. Utrudnia ona nieuczciwe praktyki polegające na ukrywaniu całościowych kosztów ponoszonych przez konsumenta. Z kolei rzeczywista roczna stopa oprocentowania realizuje w najpełniejszy sposób potrzebę zapewnienia przejrzystości umowy o kredyt konsumencki, tak by jej warunki mogły stać się przedmiotem łatwego porównania przez konsumenta i tym samym elementem rzeczywistej konkurencji. W toku procesu powodowie wywodzili, że w zawartej przez strony umowie błędnie została wskazana wysokość (...) oraz kwota całkowitego kosztu kredytu, co wynika z nieuwzględnienia podwyższonego oprocentowania o 1,5 p.p. przez okres 3 miesięcy. Analiza przedmiotowej umowy doprowadziła Sąd do wniosku, iż strona w sposób nieprawidłowy nie uwzględniła podwyższonego oprocentowania jako całkowitego kosztu kredytu, podając w konsekwencji jako całkowity koszt kredytu kwotę 94.682,45 zł w miejsce prawidłowej kwoty 95.498,22 zł. W tej kwestii, w świetle jednoznacznych zapisów ustawy o kredycie konsumenckim co do wymogów umowy oraz skutków ich naruszenia – nieistotnym jest wymienienie przez bank tego kosztu w 7 § umowy poprzez ogólnikowe wskazanie, iż do czasu wpisu hipoteki Bank stosuje podwyższoną marżę o 1,50 p.p. Istotnym bowiem jest, że nieuwzględnienie podwyższonego oprocentowania wpływa również na wysokość (...), która jest wymiernym dla klienta miernikiem atrakcyjności ofert kredytowych na rynku. Jednocześnie, z uwagi na wysoki stopień skomplikowania wzoru do jej obliczenia, jest ona praktycznie nieweryfikowalna dla przeciętnego klienta tak, iż podanie jej wysokości w sposób nieprawidłowy ewidentnie prowadzi do wprowadzenia klienta w błąd, utrudniając mu porównanie warunków proponowanej oferty z innymi funkcjonującymi na rynku i dokonania wyboru najkorzystniejszej oferty. W konsekwencji, zgodnie z kalkulacją przedstawioną przez powodów, (...) zostało nieprawidłowo obniżone do wysokości 10,85%, podczas, gdy w rzeczywistości wynosiło ono 10,94 %. Podwyższona marża Banku nie została również uwzględniona w informacji o łącznej kwocie wszystkich kosztów, opłat i prowizji, co niewątpliwie prowadziło także do naruszenia obowiązku informacyjnego określonego w art. 4 ust. 2 pkt 9 u.k.k.

W dalszej kolejności Sąd uznał, iż umowa kredytu nie zawierała zasad spłaty kredytu zgodnie z wymogami ustawy o kredycie konsumenckim. Zgodnie z § 6 umowy o wysokości i dacie płatności pierwszej raty kredytu Bank informował kredytobiorcę listownie w ciągu 14 dni od dnia uruchomienia kredytu. Informacje na temat zmian stopy procentowej, wysokości rat spłaty oraz terminów spłaty kredytobiorca otrzymywał w wyciągu bankowym dotyczącym kredytu. Powyższe postanowienie umowy w istocie nie wskazywało zasad i terminów spłaty kredytu, odsyłając kredytobiorcę do pisma, które miało zostać przesłane dopiero w terminie 14 dni od dnia uruchomienia kredytu, a zatem niewątpliwie nie spełniało wymagań ustawy. Również regulamin stanowiący integralną część umowy nie pozwalał na określenie zasad spłaty kredytu. Zawierając przedmiotową umowę kredytu, konsument nie był w stanie określić ani terminów ani wysokości poszczególnych rat kredytu, gdyż żaden z zapisów umowy nie pozwalał na, choćby pośrednie, ich określenie. Natomiast jak stanowi art. 4 ust. 2 pkt 3 ustawy, powyższe informacje powinny się znaleźć w samej umowie kredytu. Wskazywana ustawa nie przewiduje żadnego wyłączenia pozwalającego na umieszczenie tych informacji w odrębnym dokumencie. Treść art. 4 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim nie pozostawia wątpliwości, że informacje w nim wymienione muszą być zawarte w treści umowy, która jest doręczana konsumentowi. Kredytodawca jest obowiązany niezwłocznie doręczyć konsumentowi egzemplarz umowy, tym samym wszelkie jej składowe (w tym harmonogram) podlegają jednoczesnemu doręczeniu. W okolicznościach sprawy brak podstaw do uznania, że powodowie podpisując umowę zostali poinformowani pisemnie o zasadach i terminach spłaty kredytu i informacje te obejmowali swoją świadomością. W takich okolicznościach harmonogram, w którym określono terminy płatności oraz wysokość rat nie mógł być faktycznie poczytywany za integralną część umowy, skoro w dacie jej zawierania nie istniał. Był to w istocie odrębny od tej umowy dokument, na którego treść konsument nie miał wpływu, a który miał zostać doręczony dopiero w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy. Zawierając umowę, poza wiedzą, iż spłata kredytu nastąpić winna w 240 równych ratach, powodowie nie wiedzieli zatem kiedy rozpocznie się spłata kredytu, od jakiej daty, nie znali też wysokości rat, ani terminu ich spłat. Umieszczenie całości lub części informacji, o których mowa w przytoczonym przepisie w odrębnym dokumencie, którego treść nie była konsumentowi znana w chwili zawarcia umowy nie czyni zadość obowiązkowi ustawowemu.

Sąd wskazał, iż niewątpliwie już naruszenie przez kredytodawcę jednego z postanowień art. 4 ustawy o kredycie konsumenckim predysponuje kredytobiorcę do złożenia oświadczenia o przekształceniu umowy kredytu konsumenckiego w umowę kredytu darmowego. W przedmiotowej sprawie, w ocenie Sądu, kredytodawca bezsprzecznie naruszył postanowienia art. 4 ust. 2 pkt 3,5,6 oraz 9 powyższej ustawy. Powodowie złożyli pozwanemu stosowne oświadczenia o przekształceniu kredytu konsumenckiego w kredyt darmowy, dopełniając tym samym wymogów ustawowym w tym zakresie. Spełnione zatem zostały przesłanki zastosowania sankcji przekształcenia w kredyt darmowy.

Zgodnie z art. 15 u.k.k. w przypadku naruszenia przez kredytodawcę postanowień art. 4 - 7 ustawy, treść zawartej umowy o kredyt konsumencki ulega zmianie i w konsekwencji kredyt przekształca się w kredyt darmowy – pozbawiając kredytodawcę prawa do pobierania odsetek i innych opłat określonych w umowie z tytułu udzielonego kredytu, z wyjątkiem opłat związanych z ustanowieniem zabezpieczenia. Sankcja kredytu darmowego polega zatem na pozbawieniu kredytodawcy przychodów z tytułu kredytu konsumenckiego, czyli utraty zarobku planowanego w ramach danej transakcji. Sankcja ta obejmuje zasadniczo wszystkie przychody kredytodawcy związane z kredytem konsumenckim.

Z wyciągów z rachunku bankowego dla umowy kredytu nr (...) wynika, że w okresie od 1 września 2011 r. do 10 listopada 2015 r. E. L. i K. L. uiścili na rzecz Banku kwotę 28.822,90 zł odsetek kapitałowych oraz 24,89 zł tytułem odsetek karnych. Po śmierci K. L., w okresie od 10 listopada 2015 r. do 2 listopada 2021 r. E. L. uiściła na rzecz Banku 18.596,75 zł tytułem odsetek kapitałowych oraz 2,77 zł tytułem odsetek karnych. Powodowie swoje żądanie określili odmiennie, jako wysokość roszczenia wynikającą z różnicy pomiędzy kwotą pobraną (uwzględniającej zwrot nadpłaty odsetek w kwocie 9.513,92 zł) w kwocie 71.775,23 zł (81.289,14 zł - 9.513,92 zł) z kwotą należnych rat kapitałowych wynoszących 310,27 zł miesięcznie (łącznie 121 rat miesięcznych). Co do zasady, wobec uwzględnienia sankcji kredytu darmowego, powodowie mogli się domagać zwrotu całości uiszczonych rat kapitałowych w wysokości 47.419,65 zł, wynikającej z dokumentów finansowych sporządzonych przez pozwany Bank. W niniejszej sprawie powodowie żądali łącznie kwoty 34 232,53 zł. W ocenie Sądu roszczenie nie podlegało uwzględnieniu w zakresie zwrotu uiszczonych odsetek karnych za opóźnienie w spłacie kredytu w łącznej wysokości 27,66 zł. Obowiązek zwrotu kredytu bez oprocentowania w przypadku kredytu darmowego, o jakim mowa w art. 15 ust 1 u.k.k. obejmuje jedynie odsetki kapitałowe, stanowiące wynagrodzenie za udzielenie kredytu. Natomiast funkcja odsetek za opóźnienie uzasadnia wyłączenie ich spod działania sankcji kredytu darmowego. W związku z uwzględnieniem zarzutu przedawnienia części roszczenia powodów do kwoty 2.062,80 zł oraz nieuwzględnieniu żądania rozliczenia odsetek karnych w łącznej wysokości 27,66 zł, powódka E. L. oraz spadkobiercy K. L. za okres trwania od uruchomienia kredytu do dnia śmierci K. L. mogli się domagać rozliczenia kwoty 19 624,73 zł (34 827,96 zł tytułem uiszczonego kapitału oraz nieprzedawnionych odsetek kapitałowych – 15 203,23 zł tytułem 49 rat w wysokości 310,27 zł). Za okres od 11 listopada 2015 r. powódka E. L. mogła żądać rozliczenia kwoty 12 517,36 zł (34 856,80 zł tytułem uiszczonych rat kapitałowych oraz odsetek kapitałowych - 22 339,44 zł tytułem 72 rat w wysokości 310,27 zł).

Na mocy 410 § 1 k.c. w zw. z art. 405 k.c., zasądzeniu na rzecz E. L. podlegała kwota 22.329,72 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 24 sierpnia 2021 r., zaś na rzecz spadkobierców K. M. L., B. L. i T. L., dziedziczących po 1/3, kwoty po 3.270,79 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 14 grudnia 2021 r. W oświadczeniu o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego z dnia 14 sierpnia 2021 r. (doręczonym 16 sierpnia 2021 r.), powódka jednocześnie wyznaczyła Bankowi 7-dniowy termin na zwrot kwoty 75.000 zł, a zatem od dnia 24 sierpnia 2021 r. skutecznie mogła się domagać odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 22.329,72 zł. Spadkobiercy K. L. w oświadczeniu o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego z dnia 29 listopada 2021 r., wyznaczyli Bankowi 14-dniowy termin na zwrot kwoty 40.000 zł, a zatem ich żądanie zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 14 grudnia 2021 r. należało uwzględnić w całości.

Strona pozwana zakwestionowała powyższy mechanizm obliczenia dochodzonego świadczenia, wskazując, że sposób wyliczenia i dokumenty przedłożone przez powodów nie dają możliwości dokonania dokładnych wyliczeń i otrzymania wyników przez nich zaprezentowanych. Jednocześnie pozwana nie wskazała jednak żadnego alternatywnego mechanizmu, który mógłby w bardziej miarodajny sposób rozliczyć świadczenie nienależne z uwagi na zastosowanie sankcji kredytu darmowego. Zarzuty strony pozwanej Sąd ocenił wobec tego jako niekonkretne, a w konsekwencji nieprzekonujące. Strona pozwana nie przedstawiła krok po kroku jakichkolwiek innych obliczeń, ograniczając się wyłącznie do twierdzenia, że zarówno całkowity koszt kredytu, jak i (...) określono prawidłowo. Nie sposób tego jednak stwierdzić ani tym bardziej z tym się zgodzić skoro bank podwyższonego oprocentowania w swych wyliczeniach nie uwzględniał (ani w ramach całkowitego kosztu kredytu ani (...)), czego w istocie nie negował, a co przekładało się na nieprawidłowe, nierzetelne (zaniżone) zawarcie w umowie informacji o całkowitym koszcie kredytu i rzeczywistej rocznej stopie oprocentowania.

Zgodnie z art. 189 k.p.c. przesłanką zasadności powództwa o ustalenie jest istnienie interesu prawnego w zgłoszeniu żądania ustalenia. Interes prawny w ustaleniu istnieje, gdy wyrok uwzględniający powództwo usunie zagrożenie dla praw powoda tj. zakończy spór istniejący albo zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości (por. A. Góra-Błaszczykowska (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Tom I A. Komentarz. Art. 1-42412, Warszawa 2020, Legalis, art. 189 k.p.c., Nb 23). W ocenie Sądu powodowie niewątpliwie posiadają interes prawny w żądaniu ustalenia wysokości miesięcznej raty kredytu, gdyż tylko jednoznaczne ustalenie wysokości ich miesięcznego zobowiązania pozwoli na uniknięcie dochodzenia przez Bank jakichkolwiek dodatkowych kosztów związanych z dalszym obowiązywaniem umowy. Wobec wypłaty kapitału w wysokości 74.465,01 zł, przy uwzględnieniu czasu trwania zobowiązania (240 miesięcznych rat), należało ustalić, iż wysokość miesięcznej raty kredytu wynosi 310,27 zł, o czym orzeczono w punkcie I wyroku.

Sąd doszedł do przekonania, wbrew twierdzeniom pełnomocnika powodów, że współuczestnictwo po stronie powodowej miało charakter materialny w rozumieniu art. 72 § 1 pkt 1 k.p.c. W niniejszej sprawie skorzystać z sankcji kredytu darmowego mogli bowiem wyłącznie wszyscy kredytobiorcy – a zatem powódka E. L. oraz spadkobiercy K. L.. Jednocześnie Sąd w pełni podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale z dnia 30 stycznia 2007 r., sygn. akt III CZP 130/06, iż wygrywającym proces współuczestnikom, o których mowa w art. 72 § 1 pkt 1 k.p.c., reprezentowanym przez tego samego radcę prawnego, sąd przyznaje zwrot kosztów w wysokości odpowiadającej wynagrodzeniu jednego pełnomocnika.

Strona powodowa uległa jedynie w niewielkim zakresie swojego żądania, a zatem do orzeczenia w przedmiocie kosztów procesu zastosowanie znajdował art. 100 zd. 2 k.p.c. Od pozwanej na rzecz strony powodowej należało zasądzić kwotę 4.600 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, na które złożyły się: koszty zastępstwa procesowego przez profesjonalnego pełnomocnika w wysokości 3.600 zł oraz opłata sądowa od pozwu w wysokości 1.000 zł, o czym orzeczono w punkcie VII sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować;

2.  odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć stronie pozwanej;

3.  kal. 14 dni.

W., dnia 1810.2022 r.