Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia: 16 lipca 2014 r.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia -Śródmieścia Wydział VIII Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSR Anna Martyniec

Protokolant: Małgorzata Pluskota

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym sprawy

z powództwa Banku (...) S.A. w W.

przeciwko J. J.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego J. J. na rzecz strony powodowej Banku (...) S.A. w W. kwotę 6 878,67 zł (sześć tysięcy osiemset siedemdziesiąt osiem złotych i sześćdziesiąt siedem groszy) wraz z:

- umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP w stosunku rocznym nie wyższymi niż 23,99% w stosunku rocznym liczonymi od kwoty 5 978,33 zł od dnia 1 grudnia 2005 r. do dnia zapłaty,

- ustawowymi odsetkami liczonymi od kwoty 934 zł od dnia 5 września 2013 r. do dnia zapłaty;

II.  oddala dalej idące powództwo;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę 1 467 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV.  nadaje wyrokowi zaocznemu w punkcie I i III rygor natychmiastowej wykonalności.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 5 września 2013 r., wniesionym do Sądu Rejonowego w Lublinie, strona powodowa Bank (...) S.A. z siedzibą w W., reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego J. J. kwoty 6.878,67 zł wraz z odsetkami:

-

umownymi w wysokości 23,99 % liczonymi od kwoty 5.978,33 zł od dnia 1 grudnia 2005 r. do dnia zapłaty,

-

ustawowymi liczonymi od kwoty 607,34 zł od dnia 5 września 2013 r. do dnia zapłaty,

-

ustawowymi liczonymi od kwoty 293 zł od dnia 5 września 2013 r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu podała, iż w dniu 4 lipca 2005 r. pozwany zawarł z Bankiem (...) S.A. umowę pożyczki gotówkowej. Umowa pożyczki została wypowiedziana z dniem 30 listopada 2005 r., w związku z czym pozwany zobowiązany jest do zapłaty:

-

kwoty 5.978,33 zł z tytułu niespłaconej pożyczki,

-

odsetek w wysokości 23,99% rocznie liczonych od kwoty 5.978,33 zł od dnia 1 grudnia 2005 r. do dnia zapłaty,

-

kwoty 607,34 zł tytułem odsetek umownych za faktyczne opóźnienia w spłacie rat kredytu liczonych zgodnie z regulaminem dla pożyczki gotówkowej w wysokości 23,99% w skali roku, liczonych od dnia 4 lipca 2005 r. do dnia 30 listopada 2005 r.,

-

kwoty 293 zł tytułem opłat manipulacyjnych za czynności windykacyjne związane z opóźnieniem w spłacie pożyczki oraz opłat manipulacyjnych za obsługę pożyczki.

Sąd Rejonowy w Lublinie stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty, w związku z czym postanowieniem z dnia 16 grudnia 2013 r. sprawa została przekazana do rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Wrocławia – Śródmieścia.

Pozwany nie stawił się na rozprawie, nie złożył wyjaśnień ani nie zażądał przeprowadzenia rozprawy w jego nieobecności.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

W dniu 4 lipca 2005 r. pozwany zawarł ze stroną powodową umowę pożyczki. Na jej podstawie pozwany zobowiązany jest do zapłaty kwoty 6.878,67 zł, na którą to kwotę składa się kwota 5.978,33 zł tytułem niespłaconego kapitału, kwota 607,34 zł tytułem odsetek umownych naliczonych od dnia 4 lipca 2005 r. do dnia 30 listopada 2005 r. w wysokości 23,99 % w skali roku oraz kwota 293 zł tytułem opłat manipulacyjnych.

Sąd zważył co następuje

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w przeważającej części.

Zgodnie z przepisem art. 339 k.p.c. jeżeli pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie, sąd wyda wyrok zaoczny (§1); w tym wypadku przyjmuje się za prawdziwe twierdzenie powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa (§ 2).

Przewidziane w art. 339 § 2 k.p.c. domniemanie prawdziwości twierdzeń powoda dotyczy wyłącznie strony faktycznej wyroku i nie obowiązuje w zakresie prawa materialnego. Domniemanie to zastępuje jedynie postępowanie dowodowe i to tylko wówczas, gdy twierdzenia powoda nie budzą uzasadnionych wątpliwości (por. uzasadnienie orz. SN z dnia 18 lutego 1972 roku, III CRN 539/71, OSNCP 1972, z. 7-8, poz. 150). Wobec więc tego, że działanie art. 339 § 2 k.p.c. nie rozciąga się na dziedzinę prawa materialnego, obowiązkiem sądu rozpoznającego sprawę w warunkach zaoczności jest rozważenie, czy w świetle przepisów prawa materialnego twierdzenie strony powodowej uzasadniają uwzględnienie żądania (por. wyrok SN z 31 marca 1999 roku, I CKU 176/97, Prokuratura i Prawo 1999/30 oraz wyrok SN z 6 czerwca 1997 roku, I CKU 87/97, Prokuratura i Prawo 1997/10/44).

Według art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Z uwagi na to, że pozwany J. J. nie stawił się na rozprawie w dniu 9 lipca 2014 r., nie złożył żadnych wyjaśnień ani nie wnosił o rozpoznanie sprawy pod jego nieobecność, Sąd przyjął za prawdziwe twierdzenie strony powodowej o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie i ocenił, że w świetle przepisów prawa materialnego, uzasadniają one uwzględnienie żądania.

Dlatego też zasądził na rzecz strony powodowej kwotę żądaną pozwem. Jednakże mając na uwadze, iż wysokość odsetek umownych, czyli 23,99 % rocznie jest stopą procentową wyższą niż stopa odsetek maksymalnych, sąd obniżył wysokość tych odsetek do odsetek maksymalnych, zastrzegając że nie mogą to być odsetki wyższe niż 23,99%.

Jak wskazują na to okoliczności niniejszej sprawy umowa pożyczki zawarta pomiędzy stronami oparta była o istniejący u strony powodowej wzorzec umowy. Stwierdzić trzeba, że o ile pozwany miał możliwość zadecydowania o wysokości kwoty udzielanej jemu pożyczki, to jednak nie miał żadnego wpływu na określenie wysokości stopy procentowej umownych odsetek karnych naliczanych od kapitału kredytu w przypadku nieterminowej spłaty. Postanowienie to nie było z nim negocjowane. Jednocześnie pozwany zawarł tę umowę jako konsument.

W ocenie Sądu, powyższe ustalenia powodują, iż koniecznym w niniejszej sprawie stało się rozważenie, czy w świetle art. 385 ¹ § 1 k.c. omawiane postanowienie umowne, jako że nie zostało uzgodnione indywidualnie z pozwanym – konsumentem, jest dla niego wiążące. Zgodnie z cytowanym przepisem, postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Art. 385 ¹ § 3 k.c. precyzuje, iż nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

Zdaniem Sądu z taką właśnie sytuacją mamy do czynienia w rozpoznawanej sprawie.

W ocenie Sądu, zapis umowy, pozwalający stronie powodowej na pobieranie karnych odsetek umownych od zadłużenia przeterminowanego w wysokości 23,99 % w skali roku godzi w dobre obyczaje oraz narusza w sposób rażący interes kredytobiorcy. Wysokość tych odsetek jawi się jako rażąco wygórowana i nie mieści się w granicach swobody kontraktowania, opisanej w art. 353 ¹ k.c.

Nie ulega wątpliwości, że strony miały swobodę w określeniu wysokości odsetek za opóźnienia w płatnościach, zarówno gdy ich źródłem jest ustawa, jak i wówczas gdy dopuszczalność ich wynika z umowy (art. 359 § 1 k.c.). Jednakże nie uchyla to kontroli stosunków prawnych formowanych w warunkach wolności pod kątem ogólnych klauzul zabezpieczających życie społeczne przed zjawiskami patologicznymi przez Sąd (por. wyrok SN z dnia 08.01.2003r., II CKN 1097/00, OSNC 2004/4/55).

Zważyć należy, że maksymalna wysokość odsetek umownych w dacie zawierania umowy będącej przedmiotem niniejszej sprawy nie była określona ustawowo, przez co wierzyciel mógł dążyć do zastrzeżenia ich w takiej wysokości, by jak najbardziej zmaksymalizować swój zysk. Miało to jednocześnie skłonić dłużnika do należytego, terminowego wykonania zobowiązania. Dłużnik zaś często zmuszony był przystać na tak ustalone warunki ze względu na swoją słabszą pozycję negocjacyjną.

Zatem rolą odsetek umownych jest funkcja dyscyplinująca dłużnika do spłaty zaciągniętego zobowiązania i pewnego rodzaju zabezpieczenie wierzyciela w związku z prowadzoną działalnością. Jednakże zastrzeżenie odsetek w wygórowanych wysokościach przestaje pełnić taką funkcję i powoduje szkody społeczne, gdyż pozbawia dłużników płynności finansowej, nakłada ciężary ważące na ich sprawach osobistych i pozbawia możliwości aktywnego uczestniczenia w życiu gospodarczym kraju (vide: wyrok SN z dnia 27.07.2000r., IV CKN 85/00, OSP 2001/3/48). Zastrzeżenie umowne odsetek w wysokości 23,99 % w skali roku mija się, zdaniem Sądu, z pełnioną przez odsetki karne funkcją i nie powinno korzystać z ochrony prawnej.

Dodatkowo przemawia za tym stanowiskiem przyrównanie wysokości tych odsetek do poziomu obowiązujących odsetek ustawowych w czasie trwania stosunku prawnego między stronami. Określone rozporządzeniem Rady Ministrów odsetki ustawowe kształtowały się na poziomie 13,50% do dnia 14 października 2005 r. oraz 11,50% do dnia 14 grudnia 2008 r. Ponadto od 20 lutego 2006 r. zaczął obowiązywać przepis art. 359 § 2 ¹ k.c., zgodnie z którym maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne). Przepis ten znalazł zastosowanie zarówno do odsetek umownych za okres trwania pożyczki, jak i odsetek od należności przeterminowanych, zastrzeganych w umowie – w odniesieniu do umów zawieranych po dniu wejścia w życie przepisu.

Mając na uwadze powyższe, Sąd uznał, że odsetki w wysokości 23,99 % w skali roku mogłyby przysporzyć nadmiernych i nieusprawiedliwionych zysków wierzycielowi i jednocześnie stanowić nieuzasadnione pokrzywdzenie dłużnika i prowadzić do jego znacznego zubożenia. Jednocześnie, jako że postanowienie umowne dotyczące tych odsetek nie zostało indywidualnie uzgodnione z pozwanym, z mocy art. 385 ¹ §1 k.c. nie wiąże ono stron. Nie stanowi to oczywiście o nieważności postanowień umowy w pozostałym zakresie, zgodnie bowiem z art. 385 ¹ §2 k.c. strony są związane umową w pozostałym zakresie.

Stosując zaś art. 58 § 1 k.c. oraz art. 481 § 1 k.c. Sąd w miejsce żądanych – rażąco naruszających interesy pozwanego odsetek umownych, zasądził od kwoty należności głównej odsetki maksymalne za okres od dnia 1 grudnia 2005 r. do dnia zapłaty, a dalej idące powództwo oddalił.

Orzeczenie o kosztach procesu oparto o zasadę odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną w przepisie art. 98 k.p.c., z którego wynika, iż strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

Pozwany przegrał proces niemalże w całości, a zatem Sąd zasądził od niego na rzecz strony powodowej kwotę 1.467 zł, na którą składają się kwota 250 złotych tytułem opłaty od pozwu, kwota 1.200 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego oraz kwota 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Mając na uwadze, iż wydany wyrok jest wyrokiem zaocznym, Sąd w punkcie IV wyroku, na podstawie art. 333 § 1 pkt 3 k.p.c. nadał mu w punkcie I i III rygor natychmiastowej wykonalności.